De Haagse Stadspartij ontdekte dat de verbouwing van het rijksmonument Herengracht 9 niet volgens de vergunning is uitgevoerd. Tim de Boer: “De Haagse Pandbrigade heeft gefaald, hoe anders kan je ongezien een kelder uitgraven die niet op de tekeningen stond”. Uit een vergelijking tussen de goedgekeurde bouwaanvraag en de makelaarswebsite blijken nog wel meer veranderingen in het pand. Ook is de omvang van de woningen dusdanig dat er extra maatregelen qua brandveiligheid nodig zijn. Tim de Boer: “Het gebouw is op staal gefundeerd. Dat betekent dat het hele gebouw steunt op de muren. Er staan geen palen onder. Het uitgraven van kelders kan dan wel, maar er is vaak extra verstevigingswerk nodig om de draagkracht en stabiliteit op orde te houden. Dat lijkt niet gebeurd”.
Het is wel vaker niet goed gegaan met rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten. Zie onze eerdere vragen over rijksmonumenten en deze monumenten aan de Laan van Meerdervoort.
Update: Op 19 september 2024 zegde het college toe te onderzoeken of er toch aangifte gedaan kan worden tegen de eigenaar en de aannemer. Daarnaast komt het college met een brief over eventuele aanscherping van de beleidsregels bij illegale aanpassingen aan monumenten om de afschrikwekkende werking daarvan te verhogen.
(ondertussen zijn de woningen nog steeds niet verkocht en staan dus leeg)
Eerder ontving een 74 jarige pandeigenaar in Zwolle een boete van 30.000 euro en een voorwaardelijke celstraf van een half jaar voor het uitgraven van een kelder in een rijksmonument. De Haagse Stadspartij wil dat het college hier ook aangifte doet van een strafbaar feit. Dat kan zowel de eigenaar en uitvoerder van de kelder duur komen te staan. Tim de Boer: “Wie zich niet aan de regels houdt moet het maar voelen, ons erfgoed is te belangrijk om niet te beschermen.”.
Schriftelijke vragen: Rijksmonument illegaal verbouwd?
Indiener: Fatima Faïd, Haagse Stadspartij
Datum: 19 maart 2024
Aan de voorzitter van de gemeenteraad,
Het rijksmonument Herengracht 9 is recent ingrijpend verbouwd tot miljoenenkostende appartementen.
Overeenkomstig art. 30 van het Reglement van orde stelt het raadslid Fatima Faïd van de Haagse Stadspartij de volgende vragen:
1. Kan het college bevestigen dat Herengracht 9 een rijksmonument is?
Ja. Het pand Herengracht 9 is een rijksmonument.
2. Kan het college aangeven hoe bij verbouwingen aan rijksmonumenten wordt gehandeld? Is er een handleiding of zijn er werkafspraken voor de betrokken ambtenaren en het bouwtoezicht?
Bij verbouwingen aan rijksmonumenten wordt erop toegezien dat de werkzaamheden conform de verleende omgevingsvergunning worden uitgevoerd. Zo nodig wordt er, als er aanpassingen wenselijk zijn, overleg gevoerd met monumentenzorg. Er wordt toezicht gehouden of er voldaan wordt aan de geldende regels.
3. Volgens de verkoopwebsite (www.herengracht9.nl) bestaat het onderste appartement ook uit een kelder (op bijlage 1 de ‘Family Room’). Kan het college aangeven of er voor deze ruimte een vergunning is afgegeven? Zo ja, waarom is deze niet gepubliceerd?
Voor het bouwen van een kelder is geen omgevingsvergunning verleend. De kelder heeft geen onderdeel uitgemaakt van de laatst verleende omgevingsvergunning van 22 augustus 2019. Tijdens de laatste toezichtscontrole ter plaatse in maart 2022 is geen kelder opgemerkt noch werkzaamheden om deze te realiseren.
4. In de opgevraagde stukken bij de afgegeven vergunning (verleend op 22 augustus 2019) zijn er geen plattegronden met daarop veranderingen aan en/of uitgravingen in de kelder te vinden. Kan het college dat bevestigen?
Dat klopt. De kelder maakte geen deel uit van de verleende omgevingsvergunning.
5. Het gebouw bevindt zich in een gebied met een grote archeologische waarde. Is de kelder uitgegraven? En zo ja, heeft er archeologisch onderzoek plaatsgevonden?
Omdat de kelder geen onderdeel uitmaakte van de aanvraag om omgevingsvergunning, is de afdeling Archeologie niet om advies gevraagd over het uitgraven van een (eventuele) kelder. Er heeft dus ook geen archeologisch onderzoek plaatsgevonden.
6. Volgens de Omgevingsdienst Haaglanden is er mogelijk sprake van verontreinigde grond onder het perceel. Kan het college aangeven of dat klopt? Welke maatregelen zijn door de eigenaar genomen om de verontreinigde grond op legale en veilige wijze af te voeren?
Ja, dat klopt. De Omgevingsdienst Haaglanden heeft aan de hand van het ingediende verkennend bodemonderzoek geconcludeerd dat er mogelijk sprake is van verontreinigde grond onder het perceel Herengracht 9. Bij het uitgraven van een kelder had de eigenaar nader bodemonderzoek moeten uitvoeren. Of dit nadere bodemonderzoek is uitgevoerd en/of er maatregelen zijn getroffen om de grond veilig af te voeren, is niet bekend.
7. Kan het college aangeven waar de mogelijk verontreinigde grond naartoe is afgevoerd?
Nee. Zie beantwoording vraag 6.
8. Is het gebouw voor oplevering gecontroleerd op uitvoering volgens de vergunning? Zo ja, zijn daarbij alle verdiepingen gecontroleerd? Zo nee, waarom niet?
Tijdens de uitvoering van de vergunde werkzaamheden hebben wij steekproefsgewijs controles uitgevoerd naar aanleiding van de verleende omgevingsvergunning. Bij deze controles zijn alle verdiepingen gecontroleerd tijdens de bouw.
9. Aan de hand van de vergunningsstukken en de tekeningen uit de verkoopbrochure blijken er significante verschillen tussen aanvraag en oplevering (zie bijlage 1 – tekening BG uit de vergunning). Ziet het college die ook? Zo ja, op welke wijze wordt er gehandhaafd op het niet uitvoeren van de vergunde situatie?
Tussen de verkoopbrochure en de vergunde situatie zitten inderdaad verschillen. Deze wijzigingen waren echter nog niet gerealiseerd ten tijde van de eindcontrole in maart 2022. Dit heeft ertoe geleid dat op 15 mei 2024 toezichthouders van de HPB (Haagse Pandbrigade), V&T (Vergunningen en Toezicht) en Monumentenzorg ter plaatse zijn geweest. Zij hebben de afwijkingen geconstateerd en de eigenaar van het pand is hierover middels een last onder dwangsom aangeschreven.
10. Kan het college uitleggen hoe dergelijke grote afwijkingen van de vergunning bij een rijksmonument zijn gemist?
De wijzigingen zijn uitgevoerd na de eindcontrole in maart 2022. Verder zie beantwoording vraag 9.
Het gebouw is op staal gefundeerd. Door het uitgraven van de kelder vermindert de draagkracht. Normaal gesproken moet daarom met het uitgraven van een kelder ook de fundering worden aangepakt.
11. Is het college het met de Haagse Stadspartij eens dat er zo spoedig mogelijk onderzoek moet worden gedaan naar de constructieve veiligheid van het pand? Zo nee, waarom niet?
Zoals genoemd bij de beantwoording van vraag 9 zijn wij op 15 mei jl. reeds ter plaatse geweest en hebben visueel aan de constructie van het pand geen gebreken waargenomen waaruit blijkt dat de kelder (en balkons) onvoldoende sterk is (zijn) uitgevoerd.
12. Kan het college aangeven of het betrokken bouwbedrijf constructieve maatregelen bij de liftput en de uitgegraven kelder heeft genomen om de stabiliteit en draagkracht te waarborgen? Zo nee, wat gaat het college doen om deze maatregelen alsnog af te dwingen als uit onderzoek blijkt dat deze nodig zijn?
Zie beantwoording vorige vraag.
13. Is het college van plan Monumentenzorg en de Haagse Pandbrigade uitgebreid onderzoek te laten doen naar de ontstane situatie en de gang van zaken? Zo nee, waarom niet?
Zie beantwoording vragen 9 en 11.
14. Kan het college aangeven of er voor de start van de werkzaamheden een saneringsplan, een correcte BUS-melding of een beschikking is afgegeven door het bevoegd gezag in verband met het vermoeden van de Omgevingsdienst Haaglanden dat er verontreinigde bodem onder het pand aanwezig is? Zo nee, waarom is dit niet gecontroleerd?
Nee. Er is geen saneringsplan ingediend en BUS-melding gedaan omdat er volgens de verleende vergunning geen grondroerende werkzaamheden uitgevoerd zouden worden.
15. Kan het college aangeven of de, in de vergunning gevraagde, constructieve gegevens en bouwveiligheidsgegevens drie weken voor de start van de bouw zijn aangeleverd en goedgekeurd? Zo nee, waarom is dit niet gecontroleerd?
De constructeur van de gemeente heeft de constructie van het pand, naar aanleiding van ingediende constructiegegevens, op hoofdlijnen beoordeeld in de aanvraagfase van de omgevingsvergunning. Zie verder ook beantwoording van vragen 9 en 11.
16. De appartementen Herengracht 9 en 9C zijn veel groter dan in de aanvraag aangegeven (geen 150 m2 maar 200 m2). Zij overschrijden de maximaal toegestane oppervlakte van 150 m2 per woning ruim, waardoor er extra maatregelen op het gebied van brandveiligheid nodig zijn. Hoe is de brandveiligheid in deze woningen gewaarborgd?
De woningen zijn groter dan vergund en zijn inmiddels gecontroleerd. Op basis hiervan behoeven de woningen geen aanpassingen in het kader van brandveiligheid.
Op 22 augustus 2019 is de omgevingsvergunning verleend voor de verbouwing van het rijksmonument. In de vergunning worden nog een aantal zaken als voorwaarden opgenomen die de aanvrager dient aan te leveren voor de start van de werkzaamheden.
- Kan het college aangeven of er voor de start van de werkzaamheden een saneringsplan, een correcte BUS-melding of een beschikking is afgegeven door het bevoegd gezag in verband met het vermoeden van de Omgevingsdienst Haaglanden dat er verontreinigde bodem onder het pand aanwezig is? Zo nee, waarom is dit niet gecontroleerd?
- Kan het college aangeven of de, in de vergunning gevraagde, constructieve gegevens en bouwveiligheidsgegevens drie weken voor de start van de bouw zijn aangeleverd en goedgekeurd? Zo nee, waarom is dit niet gecontroleerd?
- De appartementen Herengracht 9 en 9C zijn veel groter dan in de aanvraag aangegeven (geen 150 m2 maar 200 m2). Zij overschrijden de maximaal toegestane oppervlakte van 150 m2 per woning ruim, waardoor er extra maatregelen op het gebied van brandveiligheid nodig zijn. Hoe is de brandveiligheid in deze woningen gewaarborgd?
Het zonder vergunningen verbouwen van een rijksmonument is strafbaar. Zo werd een eigenaar in Zwolle veroordeeld tot een boete en een voorwaardelijke celstraf van een half jaar voor het zonder vergunning uitgraven van een kelder in een rijksmonument.
17. Is het college van plan bestuursrechtelijke middelen in te zetten tegen de eigenaar? Zo nee, waarom niet?
Zie het antwoord op vraag 9.
18. Is het college van plan om aangifte te doen tegen de eigenaar van het zonder vergunning verbouwen van een rijksmonument? Zo nee, waarom niet?
Zie beantwoording vragen 9 en 17.
19. Is het college van plan aangifte te doen tegen de aannemer die de verbouwing heeft uitgevoerd voor het bouwen zonder vergunning? Zo nee, waarom niet?
Zie beantwoording vragen 9 en 17.
20. Kan het college aangeven of de betrokken eigenaar nog meer panden in Den Haag bezit? Zo ja, is daar sprake van verbouwingen (geweest)?
Voor zover wij dit hebben kunnen nagaan niet.
21. Kan het college aangeven of het betrokken bouwbedrijf nog meer projecten heeft (gedaan) in Den Haag?
Ja, deze aannemer is bij ons bekend.
22. Is het college het eens met de Haagse Stadspartij dat deze panden extra gecontroleerd moeten worden? Zo nee waarom niet?
Er is vooralsnog geen aanleiding om deze panden allemaal extra te controleren. Het aantal controlemomenten tijdens de (ver)bouwwerkzaamheden wordt in eerste instantie bepaald aan de hand van de complexiteit van de vergunde werkzaamheden. Bij al gerealiseerde projecten worden meldingen of andere signalen bij monumenten sowieso opgepakt in verband met een hogere prioritering van deze bouwwerken. Net als hier is gebeurd.
23. Wat gaat het college doen om het zonder vergunningen verbouwen van rijksmonumenten in de toekomst te voorkomen?
(Rijks)monumenten zijn al hoger geprioriteerd in de toezichts- en handhavingsaanpak. Helemaal voorkomen is helaas niet mogelijk. Onze inzet is gericht op het zoveel mogelijk voorkomen van dergelijke incidenten en als er meldingen of signalen binnenkomen worden die opgepakt.
Fatima Faïd
Haagse Stadspartij
