Hieronder leest u de inbreng van fractievoorzitter Joris Wijsmuller over het nieuwe coalitieakkoord “Samen voor de stad“ tijdens de raad van 19 december 2019. Belangrijke thema’s zijn duurzaamheid, de bezuinigingen op Zorg & Welzijn, oplopende lerarentekorten, woonbeleid en afvalproblematiek.
“Voorzitter, we hebben een nieuwe coalitie. Dat is iets om bij stil te staan, want zo vaak gebeurt het niet dat er tussentijds een college valt. De laatste keer was 30 jaar terug in 1989. Het drama dat in oktober startte met de invallen van de rijksrecherche in het stadhuis en bij twee wethouders thuis is ongekend. Nog steeds zijn de naschokken voelbaar en is er veel verwarring, onzekerheid en schaamte over wat er gebeurd is. Er is veel werk aan de winkel om de stabiliteit en het vertrouwen in het stadsbestuur te herstellen. Het is daarom een compliment waard dat er nu weer een werkbare coalitie is gevormd om de stad te besturen. Weliswaar zonder de grootste partij, maar dat was na de invallen van oktober, het gebrek aan zelfreflectie en de onverantwoordelijke opstelling van Groep de Mos (ook vandaag weer door weg te blijven bij deze raadsvergadering) onvermijdelijk.
Integriteit is essentieel voor een stadsbestuur om te kunnen functioneren. De extra aandacht hiervoor in het coalitieakkoord is hard nodig, en het meldpunt integriteit en de integriteitsscreening van wethouders zijn goede stappen; maar neemt de nieuwe coalitie alle aanbevelingen van de Commissie Integriteit ook over? Daarnaast missen we iets. Wat er is gebeurd heeft grote impact, maar we kennen de precieze omvang nog niet en worden af en toe opgeschrikt door nieuwe onthullingen in de media. In het akkoord wordt alleen vooruit gekeken, maar ook terugkijken is noodzakelijk om schoon schip te maken en te leren van wat er in de afgelopen periode is misgegaan. Het schijnt dat het college intern onderzoek verricht, maar als raad tasten wij in het duister. Welk intern onderzoek naar integriteit loopt er nu en wanneer mogen wij de eerste resultaten verwachten?
U weet dat de Haagse Stadspartij het verstandiger had gevonden wanneer in deze bijzondere situatie was gekozen voor een bredere coalitie, met breder draagvlak in de raad. Maar dat station is nu gepasseerd. Feit is dat er nu een akkoord ligt dat kan rekenen op een minimale meerderheid in de raad, met de intentie om beter met de raad samen te werken; ook de titel “Samen voor de stad” schept die verwachting. En het feit dat we nu volgende maand een aangepaste begroting kunnen verwachten, is van belang voor de stad en de stabiliteit van het stadsbestuur. Ik zal dit akkoord dan ook op zijn merites beoordelen. En stel vast dat het slechter geschreven is dan het vorige akkoord, maar dat het inhoudelijk aanzienlijk beter is, met extra geld voor armoedebeleid, schuldhulpverlening, maatschappelijke opvang, bibliotheek en sociale woningbouw. De hogere Eneco-opbrengst is dankbaar gebruikt om politieke verschillen te overbruggen, maar hierdoor is duurzaamheid er relatief wel op achteruit gegaan terwijl juist grote nieuwe stappen noodzakelijk zijn. En er blijft nog meer over om voor te vechten: er is geen extra geld voor de aanpak van het lerarentekort, en er wordt weliswaar minder, maar nog steeds fors bezuinigd op Jeugd, Zorg en Welzijn.
Nog steeds lees je dezelfde bezuinigingspraatjes dat met efficiency, fraudebestrijding, etc. geld te besparen zou zijn op zorg. Maar op het feit dat de vraag naar Jeugdzorg, de WMO-aanvragen, het aantal daklozen, de instroom Veilig Thuis, de vergrijzing en het aantal inwoners alleen maar toenemen, met stijgende zorgkosten tot gevolg, wordt niet geanticipeerd. De voorgestelde maatregelen houden geen rekening met deze groeiende problematiek en zijn daarom onverantwoord want dit gaat ten koste van kwetsbare mensen die deze voorzieningen juist keihard nodig hebben. Voor de Haagse Stadspartij was en blijft dit onacceptabel. Dit wringt des te meer omdat ook het onderwijs door de bezuinigingen op Jeugdzorg en Welzijn zwaar wordt getroffen. Door het wegvallen van jongerenwerkers, leerlingenzorg en wijkvoorzieningen zal de werkdruk in het onderwijs alleen nog maar meer toenemen. Deze coalitie zet ook geen extra middelen in om het oplopende lerarentekort en de kansenongelijkheid in het onderwijs tegen te gaan. Terwijl we weten dat de oplopende lerarentekorten vooral de scholen raken met kinderen die juist extra ondersteuning nodig hebben. Dit zijn scholen die vanwege de uitgeholde gewichtenregeling al eerder zijn getroffen door bezuinigingen. Waarom laat deze coalitie het zo afweten voor kwetsbare kinderen?
De Agenda Ruimte voor de Stad met het principe ‘samen stad maken’ wordt met het nieuwe akkoord weer leidend. Dat lees je terug in versterking van bewonersparticipatie en de positie van huurders, en ook in het nieuwe experiment met bewonersfora. De Haagse Stadspartij is ook positief over de woonparagraaf met het besluit om toch door te gaan met zelfbouw, met CPO, wooncoöperaties en groepswonen en hiervoor een concrete doelstelling te formuleren, met de extra maatregelen om verkamering en prijsopdrijving tegen te gaan, het inzetten van actief grondbeleid voor prijsregulering en om leegstand tegen te gaan, met herleving van de aanpak voor statushouders, en met aanscherping van de afspraken over 30% sociaal. En klopt het dat de invoering van de Rotterdamwet nu echt van de baan is? Ik mis nog het woonwagenbeleid en de noodzakelijke uitbreiding van het aantal standplaatsen; waarom ontbreekt dit?
Goed dat er extra geld komt voor sociale woningen en starterswoningen; gaat een deel hiervan naar voortzetting van de regeling ‘Ik bouw betaalbaar’? En waarom wordt dit geld in weer een nieuw fonds gezet; dat werkt toch alleen maar vertragend en beklemmend? Ik vind het moedig dat de heer Balster nu zijn nek wil uitsteken om verantwoordelijkheid te dragen voor dit ambitieuze woonprogramma waarvoor hem nog maar zeer weinig tijd rest om dit goed op de rails te zetten. Voor stadsontwikkeling en woonbeleid is het van groot belang dat de overheid helder beleid voert en de koers lange tijd vasthoudt zodat marktpartijen zich hierop kunnen organiseren, want de gemeente bouwt immers zelf geen woningen. Deze vraag is daarom aan alle coalitiepartijen: committeert u zich allen aan dit woonbeleid – en dan niet slechts voor de resterende 818 dagen van deze collegeperiode, maar ook voor de periode hierna?
De passage over de Binckhorst – met het verplaatsen van asfaltcentrale en overige bedrijven met hogere milieucategorie om nog meer woningbouw te realiseren – roept prangende vragen op: wil dit college serieus het rauwe karakter van de Binckhorst om zeep helpen, de bedrijvigheid daar wegjagen en van de Binckhorst een aangeharkt woonghetto maken? Daarmee haal je de ziel weg uit de Binckhorst, en dat is voor de Stadspartij echt onacceptabel. En waar moeten die bedrijven dan naar toe? Naar de Vlietzone? U wilt daar een bos planten om het gebrek aan aanplant van nieuwe bomen te compenseren. Beter kunt u echt werk maken van de nieuwe bomennota en de nieuwe nota stadsnatuur, en concreet laten zien waar we in de stenige delen van de stad gaan vergroenen. Dan de mogelijke verplaatsing van de raamprostitutie naar het hart van het Central Innovation District. Het belang van de sekswerkers wordt nu voorop gesteld en onderzoeksbudget wordt gehalveerd. Dat eerste is goed, maar wat is nu precies nog de bedoeling? Kan dit geldverslindende vastgoedproject niet beter meteen helemaal worden geschrapt? En de resterende 3 miljoen worden ingezet voor nuttige zaken zoals de aanpak van het lerarentekort?
Of kan een deel van dit bedrag worden ingezet voor een verbeterde aanpak van het huisvuil en grofvuil dat zich steeds hoger opstapelt in verschillende wijken in Den Haag? Want alleen met meer oractuintjes zijn we er niet. En waarom is dit dossier weer verdeeld over twee wethouders? Om alle wethouders aan deze problematiek te herinneren, krijgen ze van onze fractie begin volgend jaar allemaal een dagelijkse scheurkalender, met inspirerende plaatjes van de zooi in de stad. Zodat ze – in lijn met een van de aanbevelingen van de Commissie Integriteit – elkaar kunnen aanspreken op dit onderwerp. De oude wijken tegen het centrum aan komen er sowieso bekaaid van af in het coalitieakkoord. De extra miljoenen gaan naar Zuidwest, Loosduinen en Mariahoeve. Terwijl juist in oude wijken als Laak, Rustenburg Oostbroek, Transvaal en Schilderswijk de problemen en het huisvuil zich opstapelen. Dat zie je ook terug in het zeer recente rapport over ondermijning. In deze wijken is sprake van veel woningsplitsing, kamerverhuur en het bouwen van dakopbouwen puur gericht op huisjesmelkerij. Dat er nu in dit akkoord meer aandacht is voor huisvesting en behandeling van arbeidsmigranten is logisch: in het vorige akkoord ontbrak dit namelijk geheel. Maar in de nieuwe tekst wordt het probleem verlegd naar werkgevers, provincie en regio. Daarmee ontkent de nieuwe coalitie het feit dat ongeveer 10% van de inwoners een arbeidsmigrant is. Wat gaat u nu concreet voor hun doen?
De ambities op het gebied van uitgaan en cultuur zijn wat gematigd vergeleken met het vorige akkoord. Er is behalve voor de bibliotheek geen extra geld gevonden om de cultuursector te versterken. En dat is hard nodig nu we eisen dat cultuurinstellingen inclusiever moeten worden, iedereen eerlijk beloond moet worden en het broedplaatsenbeleid willen voortzetten.
Het mobiliteitsbeleid is en blijft gericht op meer OV en fietsers omdat in de groeiende stad er simpelweg steeds minder ruimte voor de auto is. Uitbreiding van betaald parkeren is dan logisch, en nog beter zou zijn om betaald parkeren meteen voor de hele stad in te voeren. Want waarom moeten bewoners in bv de Schilderswijk voor een plekje op straat betalen, en bewoners van de Vogelwijk helemaal niets?
Van de extra Eneco-opbrengst wordt er eerst geld afgeroomd om in te zetten voor ICT, sociale woningen, sportverenigingen en buitenruimte. Terwijl de opgave voor de energietransitie enorm is en dit kapitaal van de burger hard nodig is voor concrete stappen zoals: het terugkopen van het Haagse warmtenet, voor het realiseren van nieuwe collectieve warmtesystemen en hernieuwbare warmtebronnen, om een VerduurzamingsOntwikkelMaatschappij (VOM) op te richten met kennis en subsidies om huiseigenaren te helpen alle woningen in de stad te verduurzamen, en om corporatiewoningen te verduurzamen zonder dat dit tot huurverhoging leidt. Waarom zijn er geen nieuwe concrete stappen in dit nieuwe akkoord opgenomen om in 2030 klimaatneutraal te worden?
Dan de Leiding door het Midden – u weet wel, die investering van bijna 200 miljoen in een pijpleiding naar de smerige fossiele industrie in Rotterdam waarmee slechts de belangen van een paar grote bedrijven worden gediend en de energietransitie juist wordt uitgesteld – deze smeerpijp staat opnieuw in het akkoord. Onder voorwaarden weliswaar, maar deze passage lijkt nu al achterhaald omdat het huidige restcollege hier vorige week al stiekem een verstrekkend principebesluit over heeft genomen. En dat terwijl de raad nog bezig is om een verdiepende werkbespreking te organiseren, en hier niet actief over is geïnformeerd. Dit is in het verkeer tussen college en raad onacceptabel. Maar wat vinden PvdA en CDA ervan dat zij in het interbellum tussen twee colleges zo door collega’s voor het blok worden gezet? En wat zegt dit nu over het mooie voornemen om beter met de raad samen te werken?
Financieel oogt het nieuwe coalitieakkoord meer solide dan de laatste concept-begroting van het gevallen college. Wij hebben al eerder gepleit om de OZB te verhogen zodat bezuinigingen in de Zorg kunnen worden voorkomen. Fijn om te zien dat het kroonjuweel van de VVD om de OZB laag te houden nu is losgelaten. Het doel moet niet zijn om de gemeente met de laagste lasten te zijn, maar om een vitale en solidaire stad te zijn met goede voorzieningen juist ook voor kwetsbare groepen, en waarbij de lasten op de juiste schouders worden gelegd.
Tot slot, het motto van de Haagse Stadspartij is: ‘Alles voor de stad’. Dat van het nieuwe college is ‘Samen voor de stad’. Maar niet alleen het motto lijkt op dat van de Haagse Stadspartij, ook in het coalitieakkoord herkennen wij punten van ons programma. Daar waar het kan zullen we dan ook constructief met dit college samenwerken onder het motto ‘Samen alles voor de stad’. Maar ieder bestuur heeft ook recht op goede oppositie. En daar kunt u van op aan, want ondanks de ruk naar links blijft er nog veel over om voor te vechten.”