Met de monumentale bomen mogen absoluut geen risico’s worden genomen. Fractievorzitter Joris Wijsmuller wil dat het college van b en w de bouw van een parkeergarage onder het Lange Voorhout definitief afwijst.
Update: de vragen zijn beantwoord
In schriftelijke vragen roept fractievoorzitter Joris Wijsmuller op de oude bomen niet in gevaar te brengen en het plan af te schieten. Hij schaart zich achter wethouder Baldewsingh, die al heeft laten weten het garageplan niet wenselijk te vinden. Wijsmuller: “Het is gekkenwerk om de 60 monumentale lindebomen van het Voorhout weg te halen en na twee jaar weer terug te planten. Er kleven zoveel risico’s aan, dit moet je gewoon niet willen”.
Neem geen risico met de bomen op het Voorhout
(Den Haag Centraal, 20 sep 2012)
Door Clara Visser
Projectontwikkelaar Real Estate heeft het plan opgevat voor de bouw van
een parkeergarage onder het Lange Voorhout aan het korte deel ter hoogte
van Bodega de Posthoorn. Het gaat om ‘de mooiste laan van Nederland’,
waar meer dan 800 jaar geleden al bomen zijn geplant. De oudste bomen,
die er staan, dateren van omstreeks 1745. Het is niet voor niets dat de
gemeente de bomen op het Lange Voorhout de status van monumentaal heeft
gegeven. De bomen staan ook op de landelijke lijst van Monumentale Bomen
van de Bomenstichting. De Bomenstichting meent dat de
projectontwikkelaar een onaanvaardbaar risico neemt om 60 monumentale
linden in bosverband, die variëren in leeftijd tussen 80 tot 150 jaar,
tijdelijk op het Malieveld te zetten en daarna terug te planten op een
parkeerdek. Er is geen succesvolle ervaring. Nut en noodzaak voor een
ondergrondse parkeergarage zijn niet aangetoond. De Bomenstichting heeft
twee workshops bijgewoond, georganiseerd door projectontwikkelaar Real
Estate. Voorzitter Kees Rijnboutt vatte de eerste workshop samen met de
woorden: ‘Als de bomen het niet halen dan gaat de bouw van de
ondergrondse parkeergarage niet door’. Tijdens de tweede workshop bleek
het bomenbedrijf BSI Bomenservice overtuigd te zijn dat het goed
mogelijk is om de oude linden tijdelijk in depot op het Malieveld te
zetten, om ze na gereedkomen van de parkeergarage, twee jaar later, weer
terug te planten op het parkeerdek. Deze conclusie trok BSI op basis van
een oppervlakkige en onvolledige onderzoeksrapportage.
Risico’s
Welke risico’s zijn er eigenlijk? Ik noem er enkele. Enige
jaren geleden heeft de gemeente een speciale en kostbare
beschermingsconstructie aangebracht voor de wortels van de linden, die
daar dankbaar gebruik van hebben gemaakt. De wortels hebben zich goed
ontwikkeld tot aan het grondwater. De bomen oplichten en vervoeren zal
niet anders dan met schade aan de wortels kunnen plaatsvinden. Dit geldt
eveneens voor de kronen. Oude bomen, die al zo lang op één plaats staan,
wennen niet makkelijk aan een nieuwe standplaats; denk aan het
spreekwoord ‘oude bomen moet men niet verplanten’. Een dubbele
verplaatsing kunnen de bomen alleen overleven als ze een uitstekende
conditie hebben omdat elke verplaatsing op zich al een aanslag betekent
op hun gezondheid. In de tijdspanne van 2 jaar op het Malieveld krijgen
ze niet de kans te wennen en kracht op te doen voor de terugplaatsing.
BSI heeft vastgesteld dat zeker 8 bomen niet en 9 andere mogelijk niet
verplantbaar zijn, waarmee de stelling ‘dat het project niet doorgaat
als de bomen het niet halen’ onderuit is gehaald. Of de andere bomen wel
sterk genoeg zijn voor de dubbele verplaatsing heeft BSI niet
aangetoond. Ook is niet onderzocht hoe de grondwaterstand zal veranderen
en wat dat voor de bomen (wortels) betekent en hoe geschikt het
Malieveld eigenlijk is als tijdelijk depot. Er is geen rekening gehouden
met het ruimtebeslag van de in- en uitgangen van de tweelagen
parkeergarage. Op die plekken kunnen helemaal geen bomen worden
teruggeplant. Ook is bekend dat bomen op parkeergarages het niet goed
doen. Zo ook in Den Haag. De 30-jarige linden op het parkeerdak van het
Plein hebben zich nooit voluit ontwikkeld. BSI tracht zich in te dekken
door te beweren dat de huidige bomen te dicht bij elkaar staan en doet
daarom het voorstel om na gereedkomen van de parkeergarage de bomen op
grotere afstand van elkaar te planten. Het gevolg van dit voorstel is
dat een heel ander beeld zal ontstaan: van de stammenrijen en de omvang
van het bladerdek. Terwijl de plantafstanden en het algehele aanzien van
het gehele Lange Voorhout al vele eeuwen dezelfde zijn. We hebben het
over ons natuurhistorische en cultuurhistorische erfgoed.
Jaarlijks zal heel Nederland dit zien wanneer de Koningin in haar
Gouden Koets onder de bomen rijdt: nu nog een schitterend beeld, dat
voorgoed zal veranderen als de gemeente instemt met de plannen
vaprojectontwikkelaar. Tijdens de workshop kon BSI desgevraagd niet
aantonen succesvolle ervaring opgedaan te hebben met dubbele
verplaatsingen van monumentale bomen in bosverband. De bomenwereld is
niet zo groot en inmiddels is bekend dat BSI wel enkele mislukkingen op
zijn naam heeft staan, zoals op een kade in Amsterdam, waar de meeste
bomen de dubbele verplaatsingen niet hebben overleefd.
Garantie
De gemeente Den Haag is trots op haar monumentale bomen en wil ze de
grootst mogelijke bescherming geven. Dat lukt alleen als het college een
garantie bedingt bij BSI dat alle bomen minimaal een periode van 15 jaar
na terugplanten goed overleven, goed in blad komen en een goede
vitaliteit vertonen. Evenals de garantie dat het beeld blijft zoals het
nu al eeuwenlang is en om schadevergoeding te bedingen als een boom het
niet overleeft. De bedragen waar we aan denken zijn te ontlenen aan de
monumentale kastanjes van de Koninginnegracht. Het college van B&W
stelde toen een maximaal bedrag van 6 miljoen euro ter beschikking om
het behoud van 25 monumentale kastanjes veilig te stellen. Het is niet
onwaarschijnlijk dat de monumentale linden aan het Lange Voorhout hoger
gewaardeerd worden. Geen enkel bedrijf zal zo’n contract ondertekenen.
Geruisloos
Hoewel de projectontwikkelaar meent dat er te weinig parkeerplaatsen
zijn, heeft hij de onderzoeken niet overhandigd – ondanks ons herhaald
verzoek. Terwijl nergens in Den Haag zoveel ondergrondse parkeergarages
zijn als in deze omgeving. Opvallend is dat veel parkeerplaatsen leeg
zijn, zoals onder het Malieveld en bij de Raad van State, ook ’s avonds.
Bovendien is overal openbaar vervoer voorhanden. Bedrijven aan het Lange
Voorhout en Tournooiveld hebben eigen parkeergarages en huren plaatsen
in omringende parkeergarages (Plein, Malieveld en Spui). Interessant is
een onderzoeksartikel uit Binnenlands Bestuur (26 maart 2012).
Omzetverlies van winkels blijkt niets te maken te hebben met parkeren.
Consumenten vinden verscheidenheid en kwaliteit net als sfeer,
leefbaarheid en veiligheid van het winkelgebied belangrijk. Alternatieve
mogelijkheden heeft de projectontwikkelaar niet onderzocht. Zoals het
gebruik van de gCab vanaf de parkeergarage Malieveld, een nieuwe taxi,
elektrisch, schoon, veilig en geruisloos. De verplanting van de
monumentale linden van het Lange Voorhout naar het Malieveld en weer
terug naar het parkeerdek is te zien als een te risicovol experiment. De
Bomenstichting adviseert daarom onderzoek te laten verrichten door
onafhankelijke deskundigen van bijvoorbeeld de universiteit van
Wageningen en Hogeschool Larenstein, eventueel samen met specialisten op
gebied van groeiplaatsomstandigheden. Met de opdracht de – dubbele –
verplaatsingen in Nederland gedurende de laatste jaren op een rijtje te
zetten en te onderzoeken welke verplaatsingen succesvol waren en welke
niet en waarom.
Clara Visser is contactpersoon van de Bomenstichting afdeling Den Haag
Groeiend verzet tegen garage onder Lange Voorhout
(AD/Haagsche Courant, 14 sep 2012)
De Haagse Stadspartij wil dat het college van b en w de bouw van een parkeergarage
onder het Lange Voorhout definitief afwijst. In schriftelijke vragen roept
fractievoorzitter Joris Wijsmuller op de oude bomen op het Lange Voorhout niet in
gevaar te brengen en het plan af te schieten. Hij schaart zich daarmee achter
wethouder Rabin Baldewsingh, die al heeft laten weten het garageplan niet wenselijk
te vinden. ,,Het is gekkenwerk om de 60 monumentale lindebomen van het Voorhout weg te halen en na twee jaar weer terug te planten, zegt Wijsmuller. ,,Er kleven zoveel risico’s aan, dit moet je gewoon niet willen.
Lobby garage Voorhout bereikt stadhuis
(AD/Haagsche Courant, 14 sep 2012)
Een kleine delegatie verscheen gisteren namens een grote achterban op het stadhuis.
Oscar Wibaut, directeur van de Koninklijke Schouwburg, Leen Kersbergen en Marcella
Maltha (Denneweg) en Feiko Bouman (bewoners binnenstad), overhandigden de Haagse D66-wethouder Marjolein de Jong een lijst met steunbetuigingen voor het plan tot de bouw van een parkeergarage onder het Lange Voorhout.
Wij willen dat de mensen bij ons komen winkelen en dat ze niet uitwijken naar
plaatsen waar ze wel kunnen parkeren, aldus Kersbergen. Niet alleen de winkeliers in
de wijde omgeving zijn warm voorstander van dat project, maar ook alle culturele
ondernemers .
De musea en theaters steunen het plan, omdat er in dit deel van de Haagse binnenstad een groot tekort is aan parkeerplaatsten. Maar er zijn ook tegenstanders. Zij wijzen op de gevaren voor de bomen en de historische gebouwen.
BEANTWOORDING SCHRIFTELIJKE VRAGEN
van het raadslid de heer G.H.M. Wijsmuller
Den Haag, 9 oktober 2012
Inzake: Parkeergarage Lange Voorhout
Het raadslid, de heer G.H.M. Wijsmuller, heeft op 9 september 2012 een brief met daarin 8 vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht.
Overeenkomstig artikel 38 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt.
Vanuit het oogpunt van monumentenzorg is het niet wenselijk dat er een parkeergarage wordt gebouwd onder het Lange Voorhout. Dit stelt wethouder Rabin Baldewsingh (monumentenzorg) aan de vooravond van Open Monumentendag in de AD/Haagsche Courant van 7 september jl. “Ik denk dat zo’n garage een enorme inbreuk op het beschermd stadsgezicht tot gevolg heeft. We moeten ons realiseren dat het Voorhout historisch gezien een heel bijzondere plek is, die daarom ook beschermd wordt.”, aldus de wethouder. Het plan voor een parkeergarage onder het Lange Voorhout is een initiatief van projectontwikkelaar Real Estate en bouwer Dura Vermeer. De wethouders Marjolein de Jong (binnenstad) en Peter Smit (verkeer) staan niet onwelwillend tegenover dit plan waarvoor 60 linden, die variëren in leeftijd tussen 80 tot 150 jaar, tijdelijk moeten wijken. Het door de projectontwikkelaar ingehuurde bedrijf BSI bomenservice stelt dat het goed mogelijk is om de oude linden tijdelijk in depot op het Malieveld te zetten, om ze twee jaar later na gereedkomen van de parkeergarage weer terug te planten. Wethouder Dekker (groen) heeft zich publiekelijk nog niet uitgelaten over dit uiterst riskante plan. Onder verwijzing naar artikel 38 van het reglement van orde wil ik de volgende vragen aan het college voorleggen.
1. Wordt wethouder Baldewsingh in het AD van 7 september jl. correct geciteerd?
Ja, wethouder Baldewsingh is correct geciteerd.
2. Kan het college bevestigen dat er al meer dan 800 jaar geleden bomen op het Lange Voorhout werden geplant, de bomen onlosmakelijk onderdeel zijn van het beschermde stadsgezicht, en de 60 linden op het Lange Voorhout op de landelijke lijst van Monumentale Bomen staan? Zo nee, waarom niet?
Op het Lange Voorhout staan al eeuwen bomen. De bij ons bekende eerste aanplant dateert van 1536. Dit betreft de aanplant van linden in opdracht van Karel de Vijfde. De huidige monumentale linden staan zowel op de landelijke lijst Monumentale Bomen als op de gemeente lijst Monumentale Bomen.
3. Bij de herinrichting van het Lange Voorhout enige jaren geleden heeft de gemeente een bijzondere en kostbare beschermingsconstructie aangebracht voor de wortels van de linden. Deze investering in optimale groeiomstandigheden geldt in Nederland als voorbeeldproject. Kan het college aangeven hoeveel dit in totaal gekost heeft, en bevestigen dat dit project voor de bomen zeer succesvol heeft uitgepakt?
De investeringskosten in beschermingsconstructie bedroegen ca € 2,6 miljoen. De bomen reageren positief op de groeiplaatsverbetering.
4. Het college had een bedrag van € 6 miljoen over om het behoud van 25 monumentale kastanjes langs de Koninginnegracht veilig te stellen. Welk bedrag vertegenwoordigen de 60 linden op het Lange Voorhout?
In de raadsmededeling Koninginnegracht: verschuiving trambaan (RIS 178835) is € 3 miljoen gereserveerd voor de herinrichting van de Koningskade waardoor de tramrails op voldoende afstand van de monumentale kastanjes kan worden geplaatst en de bomen behouden blijven. Daarmee is niet gezegd dat de bomen op zich een bepaald “bedrag vertegenwoordigen”. Politieke besluitvorming behelst meer dan uitsluitend het afwegen van economische waarden. Als dat zo was, zouden de kastanjes langs de Koninginnegracht wellicht gekapt moeten worden.
5. Bomen kunnen een dubbele verplaatsing alleen overleven als ze in een uitstekende conditie verkeren. BSI bomenservice constateert dat 8 bomen niet verplantbaar zijn en 9 andere mogelijk niet verplantbaar, waarmee nu al blijkt dat verplaatsing negatieve gevolgen voor het bomenensemble heeft. Kan het college dit bevestigen? Zo nee, waarom niet?
Het college is bekend met het initiatief voor een parkeergarage onder het Lange Voorhout. De projectontwikkelaar heeft op eigen initiatief en op eigen voorwaarden een bomenonderzoek uit laten voeren. Het rapport is nog niet aan door het college beoordeeld. Uitgangspunt van het college is het behoud van de monumentale bomen en het huidige kwalitatief hoogwaardige beeld.
6. Anticiperend op het verlies van bomen stelt BSI bomenservice voor om na gereedkomen van de parkeergarage de bomen op grotere afstand van elkaar te planten, waarvoor dus minder bomen nodig zijn. De plantafstanden op het Lange Voorhout zijn al vele eeuwen hetzelfde, en het gevolg van dit voorstel zou zijn dat er een heel ander beeld ontstaat in relatie tot het deel van het Lange Voorhout wat ongemoeid blijft. Is het college met mij van mening dat verstoring van natuur- en cultuurhistorische erfgoed door wijziging van de plantafstanden moet worden uitgesloten? Zo nee, waarom niet?
Zie beantwoording bij 5.
7. De aanleg van een ondergrondse parkeergarage heeft gevolgen voor de grondwaterstand en de groeiomstandigheden van bomen. Bekend is dat bomen die op parkeergarages staan, het minder doen. Dat is in Den Haag bijvoorbeeld het geval met de 30-jarige linden op het parkeerdak van het Plein die zich nooit voluit hebben kunnen ontwikkelen. Kan het college dit bevestigen? Zo nee, waarom niet?
Ja, landelijk gezien doen bomen op parkeergarages het minder goed dan bomen in de open grond. De conclusies vanuit verschillende onderzoeken zijn echter niet eenduidig.
8. Is het college met mij en wethouder Baldewsingh van mening dat het Lange Voorhout de mooiste laan van Europa is, het huidige beeld zoals het al eeuwenlang is gehandhaafd dient te blijven, hier geen enkel risico mee mag worden genomen, en dus een ondergrondse parkeergarage onder het Lange Voorhout ongewenst is? Zo nee, waarom niet?
Ook het college is van mening dat de Lange Voorhout een zeer gewaardeerde en kwalitatief hoogwaardige openbare ruimte is. Het betreft een rijksbeschermd stadsgezicht. In het collegeprogramma 2010-2014 ‘Aan de Slag’ (RIS 173030) is echter ook de ambitie geformuleerd dat geïnvesteerd zal worden in ondergrondse of gebouwde hoogwaardige parkeervoorzieningen, onder meer in het noordelijke deel van de binnenstad. Het college heeft nog geen standpunt ingenomen over de wenselijkheid van dit particuliere initiatief.
Het college van burgemeester en wethouders,
de secretaris, de burgemeester,
mw. A.W.H. Bertram J.J. van Aartsen