Onderwijs en kansenongelijkheid: wethouder moet barricades op

Het jaarprogramma van de HEA staat in het licht van de groeiende kansenongelijkheid, het lerarentekort en de impact van de coronacrisis. Het onderwijs heeft het zwaar en verkeert in een driedubbele crisis, terwijl het onderwijs een van onze belangrijkste publieke taken vervult: de ontplooiing en talentontwikkeling van onze kinderen en de maatschappelijke waarde die zij vertegenwoordigen. De wethouder is relatief nieuw in dit domein, maar een wethouder Onderwijs in de meest gesegregeerde stad van NL moet snel de barricades op om de kinderen in deze stad gelijke kansen te bieden. De voorliggende stukken geven een onthutsend beeld vooral ook omdat het lerarentekort direct de kansenongelijkheid vergroot. 28 procent van de Haagse kinderen behoort tot de risicogroep, geconcentreerd in drie wijken. Dat is meer dan een kwart! Nogmaals wethouder, u moet de barricades op!

In 2016 zette Onderwijsinspectie de kansenongelijkheid hoog op de agenda. Voor het eerst sinds 50 jaar stond het Nederlandse onderwijs op een splitsing. De laatste 10 jaar wordt het onderwijs voor Kinderen met langdurig en hoog opgeleide ouders steeds beter. En voor kinderen met kort opgeleide ouders, wordt het onderwijs steeds minder goed. Aldus Inge de Wolf, bijzonder hoogleraar Onderwijsstelsel. 

Er zijn drie verklaringen voor de kansenongelijkheid die eruit springen, maar niet terugkomen in de Haagse agenda voor gelijke kansen:

  • Sturende verwachtingen en belemmerende vooronderstellingen. Kinderen met welvarende ouders krijgen het voordeel van de twijfel, kinderen in kwetsbare gezinnen en kwetsbare wijken al snel het nadeel van de twijfel. Uit onderzoek van RTL nieuws is gebleken dat 30% van de Haagse kinderen geraakt wordt door onder advisering. Subtiele psychologische mechanisme zijn in het onderwijs verankerd. Leerlingen hebben te maken met een schooladvies opgebouwd uit risico reducerende onderdelen en worden gedragskenmerken meegenomen. Onderzoek wijst uit dat bij met name jongens van kleur met veel energie al snel probleem labels opgeplakt worden. Ook zien wij dat het meenemen van een zorgdossier er vaak toe leidt dat het advies naar beneden wordt bijgesteld, met als gevolg een reductie van de  verwachtingen. Hoe gaat de wethouder deze mechanismen aanpakken?
  • Daarnaast krijgen wij verschillende signalen dat het ’teaching to test’ is opgelopen, onder het mom van achterstanden inhalen. Wij weten inmiddels uit verschillende onderzoeken dat dit niet bevorderend is voor de ontwikkeling van het kind, er dreigt een targetcultuur in de klas. Hoe gaat de wethouder dit aanpakken?
  • Scholen worden bubbels van gelijkgestemden. We zien elitaire scholen met een hoogopgeleide ouder populatie en hoge citoscores. Anderzijds het veen met op een kleine uitzondering daar gelaten een aanzienlijk lagere citoscores. Kwaliteitsscholen zijn geneigd door het grote aanbod van leerlingen, te selecteren op achtergrond en postcode, er wordt bij aanmeldingsformulieren gevraagd naar de opleiding van de ouders, en ouders met een migratieachtergrond krijgen te horen dat hun kind er zich niet thuis zal voelen omdat er verder geen kinderen met migratieachtergrond op school zitten. En als er toch kinderen worden aangenomen die minder blijken te scoren wordt de ouders geadviseerd een andere school te kiezen omdat de kinderen het niveau van de school niet zouden halen. Dit soort selectie houdt de hogere adviesresultaten op die scholen in stand en leidt tot toenemende kansenongelijkheid. Hoe gaat de wethouder dit aanpakken?
  • Het probleem start bij het primair onderwijs, of eigenlijk al daarvoor bij de VVE. Hoe zit het met opleidingsniveau VVE? Aansluiten bij de vraag van D66 over het stoppen van de ondersteuning van de pre-school op het veen (de V Ostadeschool), en het voornemen om dit nu wel op het zand op te starten.
  • Overigens geven scholen ook aan dat zij lager adviseren uit voorzorg voor het OV zodat zij door over advisering geen problemen. Maar het belang van het kind moet toch voorop staan?! Kinderen hebben toch juist baat om bij twijfel te kiezen voor het hoogste advies? We laten hun talenten toch niet verkwanselen?
  • Schaduwonderwijs is ook een schrijnend probleem wat leidt tot kansenongelijkheid. Kinderen uit de risicogroep hebben meestal geen rustige studieomgeving en hulp van ouders. Kinderen uit gezinnen met voldoende financiële middelen kopen huiswerkbegeleiding, examentraining en citotraining. De resultaten van die kinderen steken zo nog meer boven de anderen uit. En we hoorden uit de inspraak van st Leren voor de Toekomst tegen welke problemen met o.a. de starre ooievaarspas zij aanlopen om kinderen in kwetsbare wijken te helpen. Wat gaat de wethouder doen aan deze oneerlijke onderwijsverdeling?
  • We hebben wel een beeld nu van hoe enorm de segregatie en kansenongelijkheid is Den Haag. at mist daarbij is een plan van aanpak. In bijlage 3 staan 5 punten genoemd maar daar staat bij: “Alleen als duidelijk is welke middelen er beschikbaar zijn, zal helder worden in welke mate bovengenoemde aanbevelingen realiseerbaar zijn.” Wat is het financiële perspectief wethouder?
  • Complimenten voor de scholen voor het noodplan lerarentekort. Er is out of the box gedacht en er zijn plannen bedacht om beter samen te werken. Ook hier valt of staat het met financiën. Er moet echt worden ingegrepen, zeker ook voor het speciaal onderwijs. En ik heb grote zorgen over de kwaliteit van de Pabo van de Haagse Hoge  School, en het gebrek aan goede begeleiding van zijinstromers door de HHS.
  • Tot slot: alhoewel onze motie voor huiswerkbegeleiding in bibliotheken deels is uitgevoerd ziet de Haagse stadspartij een blinde vlek. Er was al een groot tekort aan geschikte studieplekken in de stad, sterker nog gedurende tentamenperiodes van het middelbaar- hoger onderwijs in de stad is het een zoektocht naar een plek om te studeren in de bibliotheek. Maar de realiteit is dat het aantal plekken door de coronamaatregelen is gehalveerd. Ik roep de wethouder op om op zoek te gaan naar meer geschikte locaties voor Pop-up studieplekken (bv leegstaande detailhandel, horeca, kantoren en cultuurgebouwen. In Leiden zijn er per 5 december in de Stadsgehoorzaal plekken gerealiseerd voor 200 studenten. En ook in Groningen zijn al extra studieplekken gerealiseerd. In de snelst groeiende studentenstad schieten de voorzieningen op het moment echt tekort. De wethouder moet kortom echt aan de bak!