We hebben vragen ingediend naar aanleiding van een bericht op de website van gemeente. Daarin wordt gesteld dat de mantelzorgbonnen “op” zijn door misbruik. Deze bonnen waren de enige manier waarop vrijwilligers en mantelzorgers nog een klein beetje werden gewaardeerd door de gemeente. Wij zijn benieuwd naar de antwoorden.
Schriftelijke vragen: Stopzetten regeling cadeaukaarten voor mantelzorgers
Indiener: Fatima Faïd, Haagse Stadspartij
Het raadslid mevrouw Faïd heeft op 12 oktober 2023 een brief met daarin negen vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht.
Overeenkomstig artikel 30 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt.
- Kan het college aangeven hoeveel mantelzorgers er in Den Haag zijn? Zo nee, kan het college een schatting geven?
Het college schat in dat Den Haag ruim 160.000 mantelzorgers kent. Het college waardeert de belangeloze inzet van de Haagse mantelzorgers voor hun naasten.
- Kan het college een overzicht geven van het budget dat de afgelopen 3 jaar is gereserveerd voor deze regeling en hoeveel budget er reeds is uitgegeven? Graag elk jaar apart toelichten.
Het college heeft sinds 2020 de wens om meer mantelzorgers en vrijwilligers te waarderen. Logischerwijs resulteert dit elk jaar in hoger begrootte kosten en hoger gerealiseerde uitgaven. In 2020 is minder gerealiseerd dan begroot door de coronacrisis. In 2021 zijn de waarderingsbedragen voor mantelzorgers en vrijwilligers tijdelijk verhoogd als blijk van waardering van hun inzet gedurende de coronacrisis. Voor 2023 heeft het college gekozen om, anticiperend op een groter bereik, de budgetten preventief te verhogen en omwille van administratieve eenvoud de budgetten te bundelen. De additionele kosten voor 2023 worden gedekt uit onderbesteding op overige zorgactiviteiten binnen de begroting van programma 8. In de onderstaande tabel is te zien welke kosten waren begroot en welke kosten zijn gerealiseerd.
| Jaar | Begroot | Gerealiseerd | ||||
| Mantelzorgers | Vrijwilligers | Totaal | Mantelzorgers | Vrijwilligers | Totaal | |
| 2020 | € 600.000,- | € 90.000,- | € 690.000,- | € 254.800,- | € 68.840,- | € 323.640,- |
| 2021 | € 650.000,- | € 180.000,- | € 830.000,- | € 589.750,- | € 232.440,- | € 822.190,- |
| 2022 | € 600.000,- | € 220.000,- | € 820.000,- | € 836.800,- | € 198.120,- | € 1.034.920,- |
| 2023 | € 1.000.000,- | € 2.302.500,- | € 235.875,- | € 2.538.375,- | ||
- Hoeveel mantelzorgers konden er met de gereserveerde budgetten een cadeaubon ontvangen?
* Peildatum 30 augustus 2023
In bovenstaand figuur (die tevens te vinden is in de halfjaarrapportage Wmo 2023) zijn de cijfers van de afgelopen jaren te zien. Hierbij gaat het om toegekende waardering aan mantelzorgers en vrijwilligers. Voor 2023 gaat het om het aantal aanvragen. Belangrijk om te benoemen is dat normaliter het waarderingsprogramma het hele jaar openstaat. Sinds 2023 werkt het college met een nieuwe leverancier van de waardering en een nieuw aanmeldsysteem dat gereed gemaakt moest worden. Hierdoor ging de mogelijkheid om aan te vragen pas op 1 augustus 2023 open. In de periode van 1 september tot en met 4 september 2023 (die niet zichtbaar is in de bovenstaande grafiek), zag het college een piek in aanvragen tot totaal 38.442 aanvragen. Dit betreft een verdubbeling van het aantal aanvragen in vier dagen. De raad is over dit onderwerp in een aparte raadsmededeling reeds geïnformeerd (RIS317006).
- Kan het college een overzicht geven van het aantal aanvragen dat de afgelopen jaren is gedaan en is toegekend?
Zie voor de toegekende aanvragen in de afgelopen jaren het figuur bij het antwoord op vraag drie. Over de afgelopen jaren heeft het college geen registratie van het aantal aanvragen dat door de jaren heen niet wordt toegekend. Voor 2023 (het jaar waar voor het eerst door een nieuwe werkwijze data over beschikbaar is) zijn er 38.442 aanvragen gedaan. Daarvan zijn 32.460 aanvragen (84% van de aanvragen) door het systeem gehonoreerd.
- Kan het college uitleggen wat er dit jaar is veranderd vergeleken met de vorige jaren toen de regeling het hele jaar door geopend was?
Ten tijde van het aflopen van het contract met de oude leverancier van de waardering, heeft het college uitvoerig onderzoek laten doen onder mantelzorgers en vrijwilligers. Zij gaven bijvoorbeeld aan graag een ander waarderingsaanbod te zien, zoals uitgaven aan dagelijkse kosten, meer (fysieke en digitale) cadeaubonnen en mogelijkheden om de waardering bij het Haags MKB te kunnen besteden. Het college heeft het aanbod hierop aangepast. Daarnaast was een wens van mantelzorgers en vrijwilligers dat het aanmeldproces sterk vereenvoudigd werd. Ze vonden het aanmeldproces onnodig veel drempels bevatten, en de website onvoldoende toegankelijk voor de doelgroep. Het college heeft hierop het aanmeldproces in beheer van de gemeente genomen en opnieuw ingericht, deze keer op een laagdrempelige manier. Via MijnDenHaag konden mantelzorgers en vrijwilligers zich met behulp van hun DigiD-account eenvoudig aanmelden, waarbij door DigiD de identiteit van de burger (zoals het BSN-nummer) automatisch bij de gemeente bekend wordt gemaakt zonder dat de burger dit hoeft in te vullen. Er is een adequaat netwerk in de stad om burgers te ondersteunen die moeite hebben met DigiD, zoals hulp via de Servicepunten XL en de verschillende spreekuren voor digitale hulp in de bibliotheken.
- Hoe wil het college garanderen dat elke mantelzorger voortaan een cadeaukaart of andere blijk van waardering kan krijgen?
Dit kan het college niet garanderen. Om alle ruim 185.000 vrijwilligers en ruim 160.000 mantelzorgers van een waardering te kunnen voorzien, vraagt dit een budget van ongeveer €25.000.000,-. Het college beschikt niet over deze budgettaire ruimte. Daarnaast geven mantelzorgers aan dat zij, door het diverse waarderingsaanbod van de gemeente, soms afzien van de waardering en het gunnen aan andere mantelzorgers. Hierbij is te denken aan mantelzorgers met bijvoorbeeld een bijstandsuitkering. Het college biedt daarnaast nog andere vormen van waardering en erkenning binnen een breder aanbod, zoals activiteiten rond de dag van de mantelzorger en de week van de jonge mantelzorger.
- Kan het college uitleggen welke stappen worden genomen om te voorkomen dat mensen zonder recht op de cadeaukaart deze aanvragen?
Het college heeft gedurende de openstelling van het programma een aantal signalen ontvangen van oneigenlijk gebruik rondom het waarderingsprogramma. Door een technisch knelpunt is het dit jaar 100 burgers gelukt om meerdere keren de waardering te ontvangen. Het college heeft begin augustus direct actie ondernomen om dit technisch onmogelijk te maken. Het college onderneemt gepaste actie en heeft 16 burgers (die 4 keer of meer een waardering hebben ontvangen) een aangetekende brief verstuurd met het verzoek om de te veel ontvangen waardering terug te betalen. Dit komt neer op een bedrag van totaal € 12.625,-. Verder is het college op dit moment aan het bezien welke nadere aanpassingen aan het systeem gemaakt moeten worden om ervoor te zorgen dat de waardering bij mantelzorgers en vrijwilligers terecht komt.
- Kan het college aangeven wat de mogelijke plannen zijn voor een toekomstige regeling om mantelzorgers en vrijwilligers te waarderen?
Het voornemen is het verbeterde waarderingsprogramma na de nodige aanpassingen en verbeteringen in de loop van 2024 weer open te stellen.
- Kan het college aangeven welke stappen worden genomen om de bekendheid van de waarderingsprogramma’s te vergroten, zodat meer mantelzorgers en vrijwilligers op de hoogte zijn van deze mogelijkheden?
Het college heeft in de afgelopen jaren met succes reeds een aantal acties ondernomen en blijft hier de komende jaren gefaseerd en flexibel op inzetten:
- op basis van geleerde lessen blijft het college continu haar communicatieaanpak aanpassen. Zo heeft een directere communicatieaanpak vanaf 2021 een stijging in het aantal aanmeldingen opgeleverd (zie het figuur bij vraag drie). Het college verwijst hiervoor ook naar wat zij hierover heeft gezegd in de Wmo jaarrapportage 2021 (RIS312733, pagina 40);
- het informeren van subsidiepartners en andere niet-gesubsidieerde partners die met vrijwilligers en mantelzorgers werken over de In subsidieverplichtingen worden subsidiepartners verzocht om hun vrijwilligers hiervan te informeren;
- een zeer gerichte campagne die niet in uiting komt via bijvoorbeeld posters, maar juist op plekken waar mantelzorgers informatie zien. Denk aan nieuwsbrieven en communicatie van partners die direct in aanraking komen met mantelzorgers en vrijwilligers zoals de WJP’ers en communitybuilders in de wijken, vrijwilligers die ingeschreven zijn bij het Den Haag Doet platform van PEP Den Haag en vrijwilligersorganisaties in het relatiebestand van PEP, zorginstellingen en de Servicepunten XL van Wijkz en Welzijn Scheveningen;
- informatie op de gebruikelijke kanalen van de gemeente, zoals sociale media, maar ook de muurkrant en stadskrant.
—-
Update:
In oktober 2023 bleek dat er grootschalig misbruik is gemaakt van de regeling. En dat dat de reden was dat er geen aanvragen meer mogelijk waren.