Update: De Haagse Stadspartij maakt zich ernstige zorgen over de inperking van het demonstratierecht in Den Haag. Tijdens de sit-in demonstratie voor een staakt-het vuren in de Gazastrook en de demonstratie van Extinction Rebellion begin februari zagen we beperkingen op de inhoud van de demonstratie, demonstranten die werden gevorderd tot het tonen van hun ID, sprekers die werden aangehouden tijdens hun speech, disproportioneel gebruik van geweld door de politie en werden demonstranten ook geregistreerd door de politie.
“Het recht om te demonstreren is een fundamenteel democratisch principe dat beschermd moet worden. De inbreuken op het demonstratierecht zijn onaanvaardbaar en moeten onmiddellijk worden aangepakt,” verklaart raadslid Faïd van de Haagse Stadspartij. “We zien dat door deze praktijken demonstranten gewoon afgeschrikt worden om in het vervolg gebruik te maken van hun grondrechten. Het monitoren en registreren van demonstranten is iets wat je ziet in landen met autoritaire regimes,” volgens fractievertegenwoordiger Gezal Karabekir. We hebben schriftelijke vragen gesteld om duidelijkheid te krijgen over deze incidenten en om concrete maatregelen te eisen van de gemeente om het demonstratierecht te waarborgen.
Schriftelijke vragen: Demonstratierecht onder druk, het loopt uit de klauwen in Den Haag.
Indiener: Fatima Faïd (Haagse Stadspartij) en Adeel Mahmood (DENK)
Datum: 9-2-2024
Aan de voorzitter van de gemeenteraad,
Overeenkomstig art. 30 van het Reglement van orde stellen de raadsleden Faïd en Mahmood de volgende vragen:
Afgelopen donderdag liep de sit-in demonstratie (voor een staakt-het-vuren in de Gazastrook) op Den Haag Centraal uit de hand, door escalerend optreden van de politie. Twee dagen later zijn er sprekers aangehouden tijdens de demonstratie van Extinction Rebellion, om vervolgens verhoord te worden door de politie. Bij beide demonstraties blijkt de politie ook nog eens disproportioneel gebruik van geweld te hebben gemaakt.
Deel I Sit-in Den Haag Centraal 01-02-24
De sit-in demonstratie, voor een staakt-het-vuren in de Gazastrook, op Den Haag Centraal is wekelijks en dus meerdere malen gehouden. Daarbij is de sit-in elke keer in goede orde verlopen. Op 1 februari 2024 liep de sit-in wel uit de hand, nadat de politie besloot de megafoon van een vrouwelijke spreker in beslag te nemen.
1. De organisatoren hebben bij voorgaande sit-ins gebruik kunnen maken van een megafoon. Ondanks het ‘within sight and sound’ principe en met oog op het ordelijke verloop van voorgaande sit-ins, besloot de politie toch over te gaan op inbeslagneming van de megafoon, terwijl deze sit-in tot dusver goed en vreedzaam verliep. De vrouwelijke spreker werd dus het woord ontnomen tijdens een demonstratie. Op welke grond moest de megafoon ingenomen worden?
In (de inleiding op) deze vragen wordt zonder voorbehoud gesteld dat de politie schuldig is aan het uit de hand lopen van een demonstratie, het gebruik van opzettelijk en disproportioneel geweld en onjuist en mogelijk strafbaar gedrag bij meerdere demonstraties.
De burgemeester wijst er op dat mensen die van mening zijn dat zij onheus zijn bejegend door de politie, gebruik kunnen maken van de daarvoor ingerichte klachtenprocedure. In deze procedure kunnen klachten worden onderzocht tot aan de Nationale Ombudsman. Eventueel strafbaar gedrag van de politie kan ook voor de rechter worden gebracht.
De burgemeester kan niet nader ingaan op vragen die onderdeel (kunnen) uitmaken van de hierboven genoemde procedures.
Wat betreft de sit-in was er sprake een niet-aangemelde demonstratie, waardoor er vooraf geen afspraken konden worden gemaakt met een verantwoordelijke organisator. Vervolgens was er sprake van het dusdanig luid gebruik van twee megafoons dat de omroepinstallatie van de NS werd overstemd, waardoor reizigers niet langer geïnformeerd konden worden, bijvoorbeeld over eventuele calamiteiten.
Gelet het gevaar dat hierdoor ontstond heeft de burgemeester de aanwijzing gegeven dat er geen gebruik meer mocht worden gemaakt van megafoons. De demonstratie mocht worden voortgezet. Omdat aan de aanwijzing geen gevolg aan werd gegeven is de demonstratie uiteindelijk ontbonden. Eén demonstrant is hierbij, op gezag van de Hoofdofficier van Justitie, aangehouden wegens belediging. Bij de aanhouding van deze persoon hebben andere personen geprobeerd haar te ontzetten. Dat leidde tot een grimmige sfeer. Het strafrechtelijk vervolg op deze aanhouding is ter beoordeling van het Openbaar Ministerie en uiteindelijk de rechter.
2. NS heeft aangegeven dat ingrijpen vanwege het lawaai niet nodig is en dat het in andere steden ook goed gaat. Kan het college toelichten waarom in Den Haag het recht op demonstreren niet in verhouding staat met de rest van alle andere steden, waar wel een megafoon kon worden gebruikt tijdens de sit-ins?
Zie het antwoord op vraag 1.
3. Deelt het college de opvatting dat het demonstratierecht overal in Nederland geldt, en dat een beperking als deze rechtsongelijkheid in de hand werkt?
Nee. Zie het antwoord op vraag 1.
4. De politie dient de-escalerend op te treden. Op videobeelden die op social media rondgaan en verklaringen van getuigen en demonstranten, die bij ons binnenkomen, blijkt juist het tegenovergestelde. Kan het college aangeven of de politie tijdens het handhavend optreden (tijdig) gecommuniceerd heeft met de stewards/vrijwilligers van sfeerbeheer, die duidelijk herkenbaar aanwezig waren. Zo nee, waarom niet?
Zoals aangegeven bij het antwoord op vraag 1 was er geen sprake van een aangemelde demonstratie waardoor er niet vooraf afspraken konden worden gemaakt. De aanwijzing van de burgemeester is gecommuniceerd met de demonstranten. Daar werd geen gehoor aan gegeven.
5. Is het college het er mee eens dat het escalerende optreden van de politie ten tijde van de sit-in ertoe heeft geleid dat deze onnodig grimmig is geëindigd?
Nee. Zie het antwoord op vraag 1.
6. De gemeenteraad van Den Haag heeft uitgesproken dat de internationale stad van vrede en recht, het geweld in Gaza, de overige bezette Palestijnse gebieden en Israël veroordeelt en heeft opgeroepen tot een einde aan de gewelddadigheden en een onmiddellijke wapenstilstand; en sluit zich aan bij de internationale oproepen voor het opstarten van een duurzaam vredesproces. Hoe verhouden de handelingen van de politie tijdens de sit-in zich volgens het college met de oproep van de Haagse raad? Zal het college hierover in gesprek gaan met de politie?
Zoals bekend worden demonstraties getoetst aan de gronden zoals benoemd in de Wet openbare manifestaties. Opvattingen over inhoud van demonstraties spelen geen rol bij de beoordeling ervan door de burgemeester en het optreden van de politie.
Ten slotte blijkt een omstander ook te maken te hebben gehad met disproportioneel gebruik van geweld en moest hij met ernstige verwondingen naar het ziekenhuis. Het gaat om een Palestijnse vluchteling die buiten stond te roken. De politie ondervraagt wie hij is, waarop hij antwoordde dat hij een vluchteling is, zijn broer 5 dagen geleden is vermoord in Palestina, dat hij zijn steun wilde betuigen aan het protest en dat hij naar buiten is vertrokken toen de situatie begon te escaleren. Hij vroeg de politie expliciet om niet op zijn arm te slaan, omdat deze tijdens een Daesh marteling gewond is geraakt. De politie negeerde dit en sloeg op zijn arm met als antwoord: “Ga maar naar het ziekenhuis.” Volgens de artsen is zijn situatie erg verslechterd en is er een kans aanwezig op amputatie van de arm.
7. Kan het college toelichten waarom de politie in Den Haag disproportioneel geweld inzet tegen omstanders?
Zie het antwoord op vraag 1.
8. Kan het college aangeven hoe de politie verantwoording kan afleggen voor het gebruik van disproportioneel geweld tegen omstanders, zoals in het geval van de Palestijnse vluchteling in Den Haag, en welke stappen kan het college nemen om dergelijke incidenten te voorkomen in de toekomst?
Zie het antwoord op vraag 1.
Deel II Demonstratie XR 03-02-24
Tijdens de demonstratie van Extinction Rebellion zijn meerdere sprekers én demonstranten door de politie gevorderd tot ID-controles. De eerste spreker werd zelfs aangehouden door een deels gemaskerde aanhoudingseenheid en kon zijn toespraak niet afmaken. Nadat de sprekers en demonstranten vroegen waarom zij gevorderd werden, was de door de politie opgegeven reden: “Het registreren van demonstranten, omdat wij de demonstranten in kaart willen brengen” en “Het komt van hogerop.”
9. De politie moet ook hier de-escalerend optreden. Als ingrijpen noodzakelijk zou zijn, dan moet dat op de minst ingrijpende wijze. Erkent het college dat een deels gemaskerde aanhoudingseenheid intimiderend is en niet bijdraagt aan de-escalerend optreden van de politie?
De politie laat desgevraagd weten dat de standaard werkafspraak is om zonder gezichtsbedekking te werken.
In sommige gevallen is het helaas noodzakelijk om gezichten van agenten deels te bedekken om hen te beschermen tegen doxing (het verzamelen en verspreiden van persoonsgegevens van agenten om hen te intimideren).
10. De sprekers hielden tijdens de aanhouding nog een speech én bevonden zich op de door burgemeester aangewezen locatie (Malieveld). Erkent het college dat dit optreden tegen sprekers (censuur) een inperking is op de inhoud van de demonstratie?
Zie het antwoord op vraag 1.
11. Erkent het college dat deze praktijk het recht op privacy schendt en dat hier sprake is van het chilling effect (afschrikwekkend effect) op het demonstratierecht?
Zie het antwoord op vraag 1.
12. Kan het college aangeven wie opdracht heeft gegeven tot het registreren van demonstranten bij dit protest, wat is precies het doel hiervan en in hoeverre registreert de politie (en driehoek) demonstranten tijdens andere protesten?
De politie laat desgevraagd weten dat er geen sprake was van een opdracht tot het registeren van demonstranten. Verdachten van strafbare feiten worden wel geregistreerd. Deze personen worden op gezag van het Openbaar Ministerie geregistreerd in het kader van verdere vervolging. De burgemeester heeft hierbij geen rol.
13. Kan het college een lijst delen van alle protesten in Den Haag waarbij de politie demonstranten registreert?
Zie het antwoord op vraag 12. De burgemeester beschikt niet over een dergelijke lijst.
14. Kan het college aangeven waar de politie deze registraties vastlegt?
De politie laat desgevraagd weten dat personen die zijn aangehouden vanwege de verdenking van strafbare feiten, worden geregistreerd in het politiesysteem. De grondslag hiervoor ligt in de Politiewet. De burgemeester heeft hierbij geen rol.
15. Kan het college aangeven op welke wijze deze gegevens bij onrechtmatige registraties worden verwijderd?
De politie laat desgevraagd weten dat een betrokkene in een dergelijke situatie conform artikel 28 van de WPG (Wet politiegegevens) een verzoek kan indienen om registraties te laten verwijderen. De burgemeester heeft hierbij geen rol.
16. De politie heeft ook alle geluidsapparatuur in beslag genomen, terwijl deze zich ook op de door burgemeester aangewezen plek (Malieveld) bevond. Geluidsversterking is onderdeel van de (vorm van) de boodschap. Op welke grond moest de geluidsapparatuur ingenomen worden?
Er was aanleiding op te treden tegen geluidsversterkende middelen omdat het politieoptreden daardoor werd gehinderd.
17. Erkent het college dat het verwijderen van de geluidsapparatuur een beperking is op de inhoud van de demonstratie?
In algemene zin kan dat het geval zijn. Er is niet vastgesteld dat het optreden in dit geval onrechtmatig was. Zie verder het antwoord op de vragen 1 en 16.
18. Uit vele reacties en beelden die rond gaan op sociale media, blijkt dat het politiegeweld tijdens deze demonstratie fors is toegenomen. Vele demonstranten hebben zich gemeld met onnodige verwondingen. Bij een van de demonstranten blijken zijn ribben zelfs opzettelijk gebroken te zijn door een agent. Zijn arts gaf aan dat bij gebroken ribben normaliter geen röntgenfoto’s gemaakt worden, maar gezien de ernst van zijn verwondingen besloot de arts dit alsnog te doen. Zal het college het politiekorps oproepen tot orde en proportioneel gebruik van geweldsmiddelen, voordat er dodelijke slachtoffers vallen?
Zie het antwoord op vraag 1.
Het college van burgemeester en wethouders,
de secretaris, de burgemeester,
Fatima Faïd, Adeel Mahmood,
Haagse Stadspartij DENK
Zie ook:
Doorbraak: https://www.doorbraak.eu/weer-duizend-klimaatactivisten-gearresteerd-op-de-a12-beeldverslag/
Haagse Stadspartij Instagram: https://www.instagram.com/reel/C27Ft49oq1e/?utm_source=ig_web_copy_link&igsh=MzRlODBiNWFlZA==
Speech voorzitter Haagse Stadspartij Patricia Dinkela bij de steundemo XR: https://www.instagram.com/p/C3DYX4Pt6Ba/?utm_source=ig_web_copy_link&igsh=MzRlODBiNWFlZA==