Het Literatuurmuseum en Kinderboekenmuseum vertrekken uit Den Haag en het college heeft het laten gebeuren. Dat bleek wel uit het spoeddebat in de afgelopen gemeenteraad. Maar waarom? En hoe? Daar moeten onze vragen antwoord op geven.
Deze wethouder ligt rustig te slapen terwijl de cultuursector vertrekt, geld te kort komt of draait zelf actief de sector de nek om door de vrijplaats de Samenscholing te sluiten.
Schriftelijke vragen: Wat ging er mis met de verhuizing van het literatuurmuseum?
Indiener: Fatima Faïd, Haagse Stadspartij
Datum: 30 maart 2023
Het raadslid mevrouw Faïd heeft op 30 maart 2023 een brief met daarin 16 vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht.
Overeenkomstig artikel 30 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt.
- Kan het college aangeven wanneer zij van het vertrek van het Literatuurmuseum en het Kinderboekenmuseum op de hoogte werd gesteld?
Op 30 november 2022 is er een gesprek geweest tussen wethouders Van Asten en Bruines en de directeur van het Kinderboeken-/Literatuurmuseum (hierna ook: museum) waarin ter sprake is gekomen dat het museum door de omstandigheden rond het STAAL-complex gedwongen is te kijken naar de optie in Utrecht. Op 6 februari 2023 heeft het museum aan de gemeente gemeld een (huur)bod te doen op het pand in Utrecht.
- Wanneer wist het college dat het Literatuurmuseum en het Kinderboekenmuseum meededen aan de tender in Utrecht?
Zie antwoord op vraag 1. Op 6 februari 2023 heeft het museum de gemeente geïnformeerd over deelname aan de tender in Utrecht.
- Wanneer was voor het college duidelijk dat Syntrus Achmea de plannen voor het STAAL complex niet kon of wilde uitvoeren in eerder toegezegde vorm?
In maart 2022 heeft Syntrus Achmea aangekondigd over te willen gaan tot verkoop van het complex, middels een tender, inclusief de voorgenomen herontwikkelingsmogelijkheden zoals het huisvesten van een museum. Tot op heden is de gemeente alleen geïnformeerd over de voorgenomen verkoop van het STAAL complex en is er niet gesproken over het wel of niet of gedeeltelijk doorgaan van de plannen zoals opgenomen in het PUK STAAL (RIS311855). Door Syntrus Achmea is medegedeeld dat het gehele complex, inclusief de mogelijkheden voor transformatie, zal worden overgedragen aan een nieuwe eigenaar.
- Kan het college aangeven welke stappen zij heeft gezet om te komen tot alternatieve locaties voor de musea?
Tot november 2022 zijn alle contacten met het museum en met Syntrus Achmea er op gericht geweest om het museum in het STAAL complex te huisvesten, ook na eventuele verkoop door Syntrus Achmea. In het gesprek van 30 november 2022, zie antwoord vraag 1., is voor het eerst gesproken over alternatieve locaties in Den Haag. Museum en gemeente spreken af te verkennen welke mogelijkheden er zijn om het museum in Den Haag te huisvesten. Daarvoor is eerst intern door de gemeente een aantal locaties onder elkaar gezet.
- Heeft het college overwogen de locatie (of het museumdeel) aan te kopen om zo te garanderen dat de musea niet zouden vertrekken uit Den Haag?
Nee, het college heeft deelname aan de tender voor aankoop van het STAAL complex niet overwogen. Het complex was door Syntrus Achmea niet in delen in de tender opgenomen. Het was ook niet mogelijk om één op één met Syntrus Achmea tot aankoop van het complex te komen. Daarnaast was en is de voorgenomen verkoop inclusief de mogelijkheid om een museum te huisvesten. De voorbereiding van de tender tot verkoop, verliep parallel aan de gesprekken tussen Syntrus Achmea en het museum over een huur- en samenwerkingsovereenkomst om het museum in het STAAL complex te realiseren. Pas in oktober ’22 blijkt dat partijen niet tot overeenstemming komen en dat de tender zal starten zonder getekende overeenkomsten tussen het museum en Syntrus Achmea. De optie blijft daarmee nog steeds dat de nieuwe eigenaar de huisvesting van het museum faciliteert. Daarnaast heeft ook de huidige verhuurder van het museum, het Rijksvastgoedbedrijf laten weten geïnteresseerd te zijn in deelname aan de tender. Daarmee waren er voor de gemeente nog voldoende opties om de huisvesting van het museum in het STAAL complex te laten slagen, zonder dat de gemeente zelf het gehele complex in eigendom zou moeten verwerven.
- Kan het college de longlist met opties voor alternatieve locaties met de raad delen? Desnoods geheim?
Er is naar aanleiding van het overleg op 30 november 2022 ambtelijk een start gemaakt met het inventariseren van diverse locaties, een grove selectie, zonder een nauwkeurige check op beschikbaarheid/wenselijkheid, of mate waarin de locatie voldoet aan het programma van eisen van het museum. Daar waren enkele gemeentelijke eigendommen bij, zoals de locatie van de Martelaren van Gorcumkerk/De Stadhouder, de voormalige Amerikaanse Ambassade, Helena van Doeverenplantsoen, maar ook (ontwikkel)locaties van derden zoals de Globe, locaties op de Binckhorst of New Babylon.
- In het jaarverslag 2021 van het Literatuurmuseum wordt gesteld dat het nieuwe museum aan het Korte Voorhout in 2026 zou opengaan. Was dat realistisch?
In 2021 is een dergelijke planning door partijen afgegeven in het kader van het opstellen van het PlanUitwerkingskader. Op dat moment was er voor de gemeente geen reden om aan te nemen dat de door partijen afgegeven planning niet realistisch was.
- Kan het college aangeven tot wanneer de musea in Den Haag nog open blijven?
Als alle plannen in Utrecht doorgaan, zal het museum nog tenminste tot en met 2025 in Den Haag open blijven. De tentoonstelling ‘Back Street’ blijft tot die tijd geopend voor publiek. Eerder is door het museum aangegeven dat het museum uiterlijk in 2028 de huidige KB locatie dient te verlaten.
- Het Literatuurmuseum ontvangt het grootste deel van haar inkomsten van het Ministerie van OCW. Kan het college aangeven of het ministerie akkoord is met een verhuizing naar Utrecht?
Nee, dat is bij het college niet bekend.
- Als die toestemming er nog niet is, of nog gegeven moet worden, kan het college dan toezeggen met het Ministerie van OCW in gesprek te gaan om het vertrek te voorkomen?
In een eerder gesprek in september 2022 tussen de gemeente en de door het Ministerie van OCW aangestelde kwartiermaker voor huisvesting van de gebruikers van de KB locatie, is aangegeven dat er vanuit het Ministerie geen voorkeur is voor bepaalde locaties of steden. Een toezegging om in gesprek te gaan met het ministerie van OCW om het vertrek te voorkomen, wordt door het college om die reden niet zinvol geacht.
- Volgens het Haagse subsidieregister heeft het Literatuurmuseum in de afgelopen jaren regelmatig subsidie ontvangen voor projecten in Den Wat betekent het vertrek van het Literatuurmuseum voor de literaire cultuur in Den Haag?
Het Literatuurmuseum heeft in 2021 voor het laatst een subsidie ontvangen voor de tentoonstelling ‘Back Street’. Deze projectsubsidie is verleend op basis van de Subsidieregeling Haagse kunst- en cultuurprojecten (HKCP) en is bedoeld voor maximaal 1 jaar.
Wij betreuren het vertrek van het Literatuurmuseum uit Den Haag en het verlies van programmering dat daarmee gepaard gaat, maar Den Haag heeft een solide basisinfrastructuur voor Cultuur en Letteren; het mogelijke vertrek van het Literatuurmuseum zal dat niet veranderen. En zoals bij vraag 8 aangegeven zal de tentoonstelling ‘Back Street’ tot de sluiting van het museum geopend blijven voor publiek.
- Klopt het dat het Kinderboekenmuseum van plan was in Den Haag Zuidwest een project op te zetten of een dependance te openen? Zo ja, kan het college aangeven of dat project nog doorgang zal vinden?
Het museum geeft desgevraagd aan te hebben deelgenomen aan een verkennend onderzoek naar een pop up Kinderboekenmuseum, onder andere in samenwerking met Local en Urban Sinc. Dat onderzoek heeft het museum on hold gezet, wat geen verband houdt met het mogelijke vertrek naar Utrecht, maar simpelweg het gevolg is van capaciteitsgebrek en de prioriteit die logischerwijs naar de locatie Prins Willem-Alexanderhof (KB locatie) gaat. Het museum geeft aan dat over dit project geen overleg met de gemeente heeft plaatsgevonden, in ieder geval niet op bestuursniveau.
- Welke acties gaat het college ondernemen om het literaire klimaat in Den Haag te verbeteren?
De gemeente Den Haag heeft geen subsidierelatie met het Literatuurmuseum, dus is er geen sprake van vrijval van middelen die kunnen worden ingezet om het literaire klimaat in de stad te verbeteren. Den Haag heeft een solide basisinfrastructuur voor Cultuur en Letteren, het mogelijke vertrek van het Literatuurmuseum zal dat niet veranderen. De stad heeft een breed aanbod van literatuur, poëzie en spoken word. De Jan Campert-Stichting, ondergebracht bij het Literatuurmuseum, blijft behouden voor/actief in de stad en draagt bij aan het literaire aanzien via de toekenning van de Haagse Literatuurprijzen. Verder beschikt de stad over internationale literatuurfestivals, zoals Crossing Border en Winternachten, en sterke spelers op het gebied van educatie en talentontwikkeling, zoals o.a. Huis van Gedichten.
Syntrus Achmea is nu van plan het hele complex te verkopen.
14. Kan het college aangeven wat dit betekent voor de planning en uitvoering van het Planuitwerkingskader?
Zodra bekend is wie de nieuwe eigenaar van het complex is, zal door de gemeente met de eigenaar worden gesproken over de voorgenomen plannen van de eigenaar en de relatie met het vastgestelde Planuitwerkingskader. Op dit moment kan nog niet worden aangegeven wat die plannen zijn en wat de planning is.
- Kan het college aangeven wie er verantwoordelijk is voor het realiseren van de compensatie van de sociale woningen bij verkoop van het pand aan een andere eigenaar? Is dat nog steeds Syntrus Achmea?
Ja, dat is een toezegging van Syntrus Achmea.
- In het PUK is er ‘ten behoeve van de huisvesting en markering van het museum aan de Toernooiveld is er een uitwerkmogelijkheid voor een dakopbouw (‘Uitwerking Toernooiveld) opgenomen.’ Kan het college aangeven of deze optie ook gebruikt kan worden voor andere functies?
Nee, de uitwerkmogelijkheid voor een dakopbouw is alleen ten behoeve van de huisvesting en markering van de museale functie aan het Toernooiveld. Daar zal bij vergunningverlening op getoetst worden.
—
Update: Ook het Couperusmuseum staat op omvallen. Inmiddels gaat de gemeente met hen in gesprek.