Haagse Stadspartij en Partij voor de Dieren overvallen door nieuwbouw ANWB en sloop conservatorium

Afgelopen week bleek uit artikelen in het AD en Den Haag Centraal dat de ANWB haar hoofdkantoor in Wassenaar wil verlaten en een nieuw hoofdkantoor wil bouwen op de plek waar nu nog het Koninklijk Conservatorium staat. Vastgoedontwikkelaar Provast zal het kavel aankopen en architectenbureau MVRDV heeft al een ontwerp gemaakt. De Haagse Stadspartij en Partij voor de Dieren zijn onaangenaam verrast door dit plan.

Raadslid Robert Barker (Partij voor de Dieren): “De gemeente is eigenaar van deze grond en verkoopt hier weer tegen de afspraken in onderhands een gebouw en grond aan een projectontwikkelaar. Hoe kan dit? Waar komt dit zo plots vandaan?”

Raadslid Peter Bos (Haagse Stadspartij): “Dankzij een motie van de Haagse Stadspartij heeft het college recent nog toegezegd om bij alle plannen rond het Centraal Station hergebruik te onderzoeken. Ik vraag me af of dat hier is gebeurd. Het conservatorium is architectonisch een bijzonder gebouw en opgenomen in de Post65 inventarisatie van monumentenzorg”.

Fractievertegenwoordiger Tim de Boer (Haagse Stadspartij): “Het huidige conservatorium bevat twee concertzalen en heel veel oefenruimtes. Dit past prima bij de vraag naar debat- en congresfaciliteiten en ruimte voor popmuziek en andere kunstvormen in het Central Innovation District (CID). Het zou zonde zijn om dit bijzondere gebouw zomaar af te breken zonder over hergebruik na te denken”.

De ANWB heeft slechts 25.000m2 nodig, terwijl er een programma van 100.000 m2 voorzien was op dit knooppunt in het CID. Peter Bos: “Er dreigt nu een doodsaai glazen kantoor te komen. Alle architectonische ambitie is de deur uit.” “En waarom deze plek niet gebruiken voor woningen?”, voegt Barker toe.

De Haagse Stadspartij en de Partij voor de Dieren vragen het college om nadere informatie over de deal en willen een pas op de plaats om alternatieve en betere plannen mogelijk te maken.​

Schriftelijke vragen: Verhuizing ANWB kantoor naar locatie Conservatorium
Indieners: Peter Bos (Haagse Stadspartij), Robert Barker (Partij voor de Dieren)

Datum: 5 oktober 2020

Aan de voorzitter van de gemeenteraad,

Op 30 september 2020 verscheen er in het AD een bericht over een nieuwbouwplan voor het ANWB-hoofdkantoor op de plek van het Koninklijk Conservatorium. Zie bijlage.

Hierover stellen wij overeenkomstig artikel 30 van het Reglement van orde de volgende schriftelijke vragen:

1. Kent het college het bovenstaande bericht?

Ja. 

2. Het gebouw van het Koninklijk Conservatorium en het bijbehorende kavel zouden door de gemeente worden aangekocht in het kader van de verhuizing van het Koninklijk Conservatorium naar Amare. Wanneer is dit gebouw verworven, voor welk bedrag en wat is de boekwaarde op de gemeentelijke balans? En voor welk bedrag is of wordt de locatie opgenomen in de grondexploitatie?

Het gebouw wordt verworven nadat het Koninklijk Conservatorium vertrekt. Het openbaar maken van de financiële informatie over een mogelijke transactie kan nadelige gevolgen hebben voor de financiële positie van de gemeente. De projectfinanciën zullen aan de  gemeenteraad gerapporteerd worden conform de reguliere projectrapportages en de gemeentelijke procedures. De regels conform de inbrengwaarde van vastgoed en gronden in een grondexploitatie zijn vastgelegd in de regelgeving omtrent grondexploitaties. 

3. Heeft de gemeente een (onderhandse) deal gesloten met de ontwikkelaar Provast voor de aankoop van het gebouw of voor de herontwikkeling? Zo ja, wanneer en voor welk bedrag? En onder welke voorwaarden? Zo nee, zijn er voorbereidende handelingen verricht voor onderhandse verkoop?

Nee, de gemeente heeft geen deal met Provast gemaakt. Provast werkt in opdracht van de ANWB. 

4. Wanneer wordt de gemeenteraad bij dit mogelijke project betrokken?

De gemeenteraad wordt geïnformeerd wanneer een Nota van Uitgangspunten voor deze locatie door het College is vastgesteld. 

In verschillende discussies in de raad en commissies heeft het college aangegeven veel terughoudender te zullen zijn met onderhandse verkoop en vaker te kiezen voor een openbare procedure. Dit is ook vastgelegd in de nota grondbeleid.

De gemeente kiest voor een beoogde eindgebruiker, waarbij kwalitatieve zaken als de waarde voor de gebiedsontwikkeling en de economische waarde voor Den Haag een rol spelen. Voor de gemeente is de eindgebruiker de contractpartij. Het is aan ANWB om een gedelegeerd ontwikkelaar te selecteren

5. Indien gekozen is voor onderhandse verkoop, waarom kiest het college hier voor gegeven het bovengenoemde beleid?

De gemeente kiest voor een beoogde eindgebruiker, waarbij kwalitatieve zaken als de waarde voor de gebiedsontwikkeling en de economische waarde voor Den Haag een rol spelen. Voor de gemeente is de eindgebruiker de contractpartij. Het is aan ANWB om een gedelegeerd ontwikkelaar te selecteren.

6. Zijn alternatieve opties overwogen en hebben meerdere partijen kunnen meedingen naar het verwerven van deze kavel? Zo nee, waarom niet?

In de afgelopen jaren zijn meerdere opties voor deze locatie overwogen, waarbij de kwaliteit voor het gebied een belangrijke rol heeft gespeeld. Het college heeft besloten om ANWB onderzoeksexclusiviteit te bieden voor een deel van de locatie. Dit is nog geen besluit tot uitgifte. Op het andere deel van de locatie wordt een ontwikkeling door het Rijksvastgoedbedrijf beoogd. 

In de gebiedsagenda Campusboulevard (RIS304124) staat over deze locatie: “Gepland is dat het Koninklijk Conservatorium in najaar 2021 over gaat naar nieuwbouw in het Spuikwartier. Op deze centrale plek in de stad ontstaat ruimte voor ontwikkeling met kansen voor intensivering en functiemenging” en “Daarmee is deze locatie zeer interessant voor herontwikkeling en kan ze de verbinding realiseren tussen verschillende deelgebieden binnen het CID. Indicatief programma ca. 100.000m2 bvo. Start bouw 2022 “

Uit de berichtgeving blijkt dat het nieuwe kantoor van de ANWB slechts 25.000 m2 groot is.

7. Klopt het dat het kantoor van de ANWB slechts een klein deel van de beschikbare ontwikkelruimte gebruikt? Betekent dit dat er geen 100.000m2 bvo meer mogelijk is? Zo nee, waarom niet?

Het hoofdkantoor van ANWB is geprojecteerd op een deel van de locatie. Op het andere deel is ruimte voor meer programma. Hoeveel m2’s daar passen wordt bij de planuitwerking verder onderzocht. Uit de eerste ontwerpschetsen lijkt een programma van 70.000 m2 bvo in totaal mogelijk, afhankelijk van de programmatische invulling.

In de begroting 2020 wordt over deze ontwikkeling vermeld:

“Het Koninklijk Conservatorium verhuist in 2021 naar AMARE, waarmee de huidige locatie beschikbaar komt voor een herontwikkeling. De Gemeente werkt aan een plan voor een ontwikkeling op deze locatie, waarbij de nadruk ligt op kantoor- en commerciële ruimte. In 2021 zal hiervoor een nota van uitgangspunten en een projectdocument worden vastgesteld.”

8. Waren bij het opstellen van de begroting Provast en de ANWB al in beeld? En wanneer zijn zij in beeld gekomen?

De ANWB was toen nog niet in beeld voor de Koninklijk Conservatorium locatie. In de loop van 2020 werd bekend bij de gemeente dat de ANWB een verhuizing overwoog. De ANWB heeft de gemeente gevraagd mee te denken over mogelijk locaties. ANWB heeft in april 2020aangegeven mogelijk interesse te hebben in de KC-locatie. 

9. Waarom is er nu zoveel haast met de ontwikkeling?

Het college is nog steeds voornemens om in 2021 met een nota van uitgangspunten en projectdocument te komen. De locatie komt leeg te staan wanneer het Koninklijk Conservatorium naar het AMARE verhuist. Langdurige leegstand is ongewenst en daarom werkt de Gemeente nu aan de ontwikkeling van de locatie. Daarnaast wil de ANWB snel komen tot een nieuwe hoofdvestiging. Voor de gemeente is het van belang dat de ANWB in Den Haag blijft, vanwege de arbeidsplaatsen die met zich meebrengt.

10. Is het college het met de indieners eens dat een zorgvuldige planontwikkeling belangrijker is dan een haastige planontwikkeling? Zo ja, waarom wordt op deze locatie, indien voor sloop-nieuwbouw wordt gekozen, niet gekozen voor hoogbouw, terwijl dit het uitgangspunt is voor ontwikkelingen in het CID?

Het college vindt een zorgvuldige planontwikkeling inderdaad belangrijk. Er wordt naast het gebouw van ANWB nog steeds hoogbouw beoogd

11. Moet het lagere programma aan bvo op andere locaties in het gebied worden gecompenseerd? Zo nee, waarom niet?

Het is nog onduidelijk hoeveel programma in totaal mogelijk is op de locatie. 

12. Provast is ook ontwikkelaar van de gronden naast het conservatorium. Was daar geen ontwikkelruimte beschikbaar voor het kantoor van de ANWB? Zo nee, waarom niet?

De gemeente gaat niet over de gronden van Provast. Daarnaast zijn de gronden van Provast op de Monarch-kavel aan het Rijksvastgoedbedrijf verkocht. 

13. Wie heeft gekozen voor de vestiging van de ANWB op deze kavel?

ANWB besluit zelf over haar huisvestingslocatie. De gemeente besluit als eigenaar van de grond aan wie de grond wordt uitgegeven en onder welke voorwaarden dat gebeurt. Het college heeft besloten om ANWB onderzoeksexclusiviteit te gunnen om te komen tot een haalbaar plan voor een ontwikkeling op deze locatie. In een nota van uitgangspunten worden de kaders en voorwaarden verder uitgewerkt. 

14. In hoeverre is er in dit ontwerp sprake van intensivering en functiemenging?

De ANWB wil een divers aanbod van bedrijfsmatige- en verenigingsactiviteiten onder één dak brengen en een actieve plint realiseren met winkel, fietsenwerkplaats, horeca en een auditorium. Daarbij is er sprake van een groei aan werkgelegenheid voor Den Haag door de vestiging van de grootste nieuwe werkgever in 20 jaar tijd, en voor de regio Haaglanden door de samenvoeging van de kantoren
Wassenaar en Hoofddorp in het nieuwe pand. De (publieks-) functies sluiten aan bij het in de structuurvisie CID beoogde hoge voorzieningenniveau en een concentratie van werkgelegenheid. Met het ontwerp blijft er ruimte om fors te verdichten. Op de locatie is naast het hoofdkantoor van ANWB ook nog ruimte voor hoogbouw. De verwachting is dat er een intensivering mogelijk is tot 70.000 m2
bvo. 

15. Hoe draagt het plan bij aan het verbinden van de verschillende deelgebieden?

De Koninklijk Conservatorium locatie ligt op de rand van het CS Gebied en het Beatrixkwartier. Door een hoogwaardige inrichting met voldoende openbare ruimte en een openbaar toegankelijk kavel, kan zij bijdragen aan de verbinding van de beide gebieden. Deze ambitie wordt in de verdere planvorming uitgewerkt.

16. Waarom is gekozen om hier niet in te zetten op woningbouw?

Zie antwoord op vraag 14. 

17. Is het college het met de indieners eens dat deze bijzondere plek ook een bijzonder plan verdient? Zo nee, waarom niet?

Het college kan zich daarin vinden en is van mening dat de plannen van ANWB met een openbaar toegankelijk gebouw met een diversiteit aan (publieks-)functies daarin kan voorzien. Ook blijft er op de locatie ruimte over voor hoogbouw. Deze ambities worden in de verdere planvorming verder uitgewerkt.

Het Koninklijk Conservatorium is in de inventarisatie van belangrijke Post 65 architectuur opgenomen. Recent heeft de gemeenteraad via de motie “Geef bijzondere architectuur de aandacht die het verdient” (RIS305969) aangegeven het respecteren van deze gebouwen en architectuur belangrijk te vinden. Ook wordt – volgens de afdoening van de motie – in opdracht van de gemeente door het bureau SteenhuisMeurs gewerkt aan een cultuurhistorische inventarisatie van het gebied.

18. Is dit juist? Zo nee, waarom niet?

Dit klopt. 

De motie vraagt specifiek om “Voorafgaand aan de herontwikkeling van gebouwen binnen de Campusboulevard en rond CS steeds een analyse te maken van mogelijkheden van hergebruik van gebouwen die zijn opgenomen in de Inventarisatie Post 65 architectuur”.

19. Waarom is dat in dit geval niet gedaan?

Het college gaat deze analyse nog maken. Naast de mogelijkheden tot behoud (van delen van) de bestaande bebouwing, wordt gekeken naar de ruimtelijke kwaliteit, het programma (kwantitatief en kwalitatief) en financiële haalbaarheid. De uitkomst van deze integrale beoordeling vormt de basis voor de randvoorwaarden van de toekomstige ontwikkeling van het gebied. De uitkomst wordt
duidelijk bij het afronden van de nota van uitgangspunten. 

20. Is hergebruik serieus onderzocht door de gemeente, ANWB, Provast en MVRDV? Zo ja, hoe en zo nee, waarom niet?

Zie het antwoord op vraag 19. 

21. Is het college het met de indieners eens dat hergebruik de meest duurzame oplossing is? Zo nee, waarom niet?

Dat kan het college nog niet beantwoorden, omdat de analyse nog niet is gemaakt. Zie het antwoord op vraag 19. 

22. Het huidige gebouw van het Conservatorium heeft een bvo van 20.900 m2. Het programma van de ANWB bedraagt 25.000 m2. Waarom is niet besloten om het huidige KC-gebouw te behouden en 4.100 m2 bij te bouwen?

Het potentiële gebouw van ANWB beslaat een deel van de locatie. Met het ontwerp blijft er ruimte om fors te verdichten in de andere helft van de locatie. De verwachting is dat er een intensivering tot circa 70.000 m2 bvo. Verder speelt het programma van eisen van de gebruikers een factor in de planvorming. Naast de mogelijkheden tot behoud (van delen van) de bestaande bebouwing wordt gekeken naar de ruimtelijke kwaliteit, het programma (kwantitatief en kwalitatief) en financiële haalbaarheid. De uitkomst van deze integrale beoordeling vormt de basis voor de randvoorwaarden van de toekomstige ontwikkeling van het gebied. 

De kavel maakt onderdeel uit van het Central Innovation District. De komende jaren worden er duizenden woningen aan het gebied toegevoegd. Echter ruimte voor voorzieningen is schaars. Daarnaast profileert de gemeente zich als kunst-, cultuur-, en muziekstad. Ook moet er volgens de gemeente 20.000 m2 aan culturele functies komen en is er ruimte nodig voor debat- en congresfaciliteiten in het CID.

23. In het licht van de bovenstaande ontwikkelingen ligt het voor de hand het gebouw, dat gebouwd is voor muziekonderwijs en -uitvoering, her te bestemmen tot broedplaats voor muziek. Is de gemeente bereid dit te (laten) onderzoeken? Eventueel gecombineerd met het toevoegen van meer programma? Zo nee, waarom niet?

Eerder heeft de gemeente beoogd op deze locatie te intensiveren en meer programma te realiseren. De voorliggende locatie is ook onderdeel van het zoekgebied van Rijk en gemeente voor kantorenprogramma in het CS-gebied, zoals ook vastgelegd in de Bestuursovereenkomst van juni 2019. Daardoor ligt een invulling als broedplaats voor muziek of andere culturele functie minder voor
de hand. In de planvormingsfase worden de mogelijkheden voor de locatie onderzocht, rekening houdend met het antwoord op vraag 22. 

24. In het licht van de bovenstaande ontwikkelingen is het behouden van het gebouw voor een culturele functie relevant voor de ontwikkeling van het CID. Is het college bereid dit te onderzoeken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord op vraag 23. 

25. In het licht van de bovenstaande ontwikkelingen ligt het voor de hand te onderzoeken of het gebouw gebruikt kan worden voor debatten, congressen en culturele activiteiten. Is het college bereid dit te onderzoeken? Zo nee, waarom niet?

Zie antwoord op vraag 23. 

De ANWB brengt met 1500 werknemers werkgelegenheid van Wassenaar naar Den Haag.

26. Is het college het met de indieners eens dat dit slechts een papieren werkelijkheid is gegeven dat het hoofdkantoor op steenworpafstand van Benoordenhout ligt? En dat een groot deel van het personeel en toeleveranciers al gevestigd zijn in Den Haag? Wat is dan de toegevoegde waarde van de verhuizing voor de gemeente Den Haag?

Het behoud van werkgelegenheid is een belangrijke doelstelling voor de regio. ANWB heeft momenteel circa 1850 medewerkers op haar hoofdkantoor in Wassenaar. Daarnaast gaat ANWB een aantal organisatieonderdelen uit andere delen van het land samenvoegen, waarmee het aantal medewerkers met enkele honderden toeneemt. ANWB had reeds besloten te vertrekken van de locatie uit Wassenaar, waarbij ook buiten Den Haag mogelijke vestigingslocaties werden onderzocht. Indien geen geschikte locatie in Den Haag kon worden gevonden, was de kans reëel dat ANWB uit de regio zou vertrekken. Dit zou een verlies van bovengenoemde hoeveelheid banen voor de regio Den Haag tot gevolg hebben. 

Voor sloop-nieuwbouw van het gebouw van het Conservatorium zijn diverse publiekrechtelijke handelingen van de gemeente nodig.

27. Kan de gemeente aangeven welke vergunningen en procedures nodig zouden zijn voor het project van de ANWB?

Dit wordt compleet duidelijk gedurende de planvorming. Op dit moment denken we aan een bestemmingsplan en projectMER-procedure, een omgevingsvergunning, een ontheffing van de wet Geluidhinder, een verkeersbesluit en een vergunning grondwateronttrekking (ivm mogelijke parkeergarage). 

28. Moet er voor deze ontwikkeling een bestemmingsplanwijziging of verklaring van geen bedenkingenprocedure worden gevolgd? Zo ja, wanneer zou dit plaatsvinden?

Indien het tot ontwikkeling van de ANWB op deze locatie komt, wordt een bestemmingsplanwijzigingsprocedure worden gevolgd. Naar verwachting wordt deze dan in 2022 in de Raad geagendeerd, maar dit is afhankelijk van de verdere planvorming.

Het college van burgemeester en wethouders,
de secretaris,            de burgemeester,
Ilma Merx                 Jan van Zanen