Voor het eerst besprak de Haagse gemeenteraad een voorstel naar aanleiding van het derivaten-debacle van Vestia een jaar geleden: een voorstel om de Vestiaprojecten in Den Haag ZuidWest te redden. Fractievoorziter Joris Wijsmuller plaatst dit voorstel in historisch perspectief.
“Vanochtend in de Volkskrant las ik dat wielrenner Thomas Dekker zijn dopingverhaal gaat opbiechten, wat velen in de wielerwereld verontrust. Ik dacht toen: wat zou er gebeuren als Erik Staal een boekje open zou doen? Zeker weten dat dit veel bestuurders zou verontrusten! Het verhaal van de verrotte wielerwereld laat zich goed vergelijken met de verziekte bestuurscultuur waarin excessen als met Vestia konden gebeuren. Als je mee wilde doen met de kopgroep moest je ook gebruiken. Maar Erik Staal is Thomas Dekker niet, hij is eerder als Lance Armstrong: de koning van de doping, niets en niemand ontziend, totaal verblind door zijn eigen ambities en succes, en met veel te grote financiële belangen om het eerlijke verhaal te kunnen opbiechten.
Het is natuurlijk walgelijk hoe enkelen in de top zich verrijkt hebben en risico’s hebben genomen met het kapitaal van velen. Want het kapitaal van Vestia is in essentie het kapitaal van huurders en overheden, met huurgelden en subsidies opgebouwd. We kunnen nu spugen op die enkelen, zoals bv op Erik Staal, en ons afvragen hoe het mogelijk is dat dergelijke gewetenloze lieden alle ruimte kregen voor hun dubieuze praktijken. De Tweede Kamer onderzoekt dit momenteel. En als het goed is komt dan ook de rol het bestuur van deze stad aan het licht. Den Haag stond immers aan de wieg van Vestia.
Op 21 dec 1989 werd gemeenteambtenaar Erik Staal door de Haagse gemeenteraad benoemd tot algemeen directeur van de dienst Gemeentelijk WoningBedrijf (GWB) en op 1 jan 1990 werden de gemeentelijke sociale huurwoningen met een waarde van f 910.914.000,- bij het GWB ingebracht. Twee jaar later werd het besluit genomen tot de verzelfstandiging van het GWB wat op 1 dec 1992 een feit was. Erik Staal had van de gemeente al op 29 okt 1992 eervol ontslag gekregen om algemeen directeur te worden bij de zelfstandige stichting GWB die ook het vastgoed meekreeg ter waarde van een slordige 1 miljard. Ook na verzelfstandiging bleef de gemeente de stichting GWB (de rechtsvoorganger van Vestia) actief ondersteunen, zoals begin 1995 door steun te verlenen aan een omstreden BTW-constructie (door oprichting van een exploitatiemaatschappij waarin het vastgoed werd ondergebracht), en in de jaren daarop door grondposities en goedkope leningen van tientallen miljoenen te verstrekken.
Kortom, de gemeente heeft, onder aanvoering van toenmalig PvdA-wethouder Noordanus, bijzonder voortvarend meegewerkt aan het ontstaan en de opbouw van het imperium van Erik Staal. Het was dan ook geen toeval dat ‘Haags ere-burger’ Noordanus (nu eerste burger van Tilburg) direct na zijn vertrek als wethouder door Staal werd beloond met een post als commissaris bij Vestia. Ook oud-wethouder Dijkhuizen (CDA) en oud-raadslid Baart (PvdA) werden door Staal als toezichthouders binnengehaald. Goedbetaalde toezichthouders wel te verstaan, die toestonden dat Staal zichzelf een exorbitant salaris met lucratieve regelingen toebedeelde. De gemeente en voormalige gemeentebestuurders hebben dus actief meegewerkt aan de ontwikkeling van een bestuurscultuur waarin een ondernemende ambtenaar zichzelf kon verrijken en grote risico’s kon nemen met maatschappelijk kapitaal.
Ook de huidige wethouder heeft baat gehad bij deze zieke bestuurscultuur. Zo kan ik me nog een vergadering herinneren over het bestemmingsplan voor het Strijkijzer, de 130 meter hoge fallus van Vestia op het Rijswijkseplein, waar de buurman (de eigenaar van het Sigma-gebouw) met zijn bezwaren roet in het eten dreigde te gooien. Maar tussen de eerste en tweede termijn bleek Erik Staal de lastige buurman te hebben uitgekocht (dezelfde misselijkmakende truc zoals nu door het Rijk bij Eurojust is toegepast), waarna wethouder Norder dankbaar de reële bezwaren (die nog altijd niet zijn opgelost!) terzijde kon schuiven om het Strijkijzer mogelijk te maken. Ik weet dat nog goed omdat ik toen boos (samen met een aantal oppositiefracties) uit die vergadering ben weggelopen, de wethouder kan zich dat vast nog herinneren.
De oplevering van het Strijkijzer, door de wethouder in 2007 met veel vuurwerk geopend, markeert tevens het begin van de speculatieve neergang bij Vestia die dankzij een gigantische derivatenportefeuille escaleerde tot een miljardenschuld die nu door Vestia moet worden afgekocht met 1,3 miljard euro. Vestia ligt aan de leiband van de banken en mag geen risico’s meer nemen, moet zoveel mogelijk projecten stopzetten, en moet zoveel mogelijk huizen zien te verkopen om uit de schulden te komen.
Daarmee zijn we gekomen bij het huidige voorstel van het college voor een Wijk Ontwikkelings Maatschappij (WOM) om toch zoveel mogelijk Vestia-projecten in het kader van de reeds langer lopende herstructurering van Zuidwest gaande te houden, en het dumpen van grote aantallen woningen op de Haagse koopmarkt (met vergaande negatieve consequenties voor de woningmarkt tot gevolg) te voorkomen. Het plan is nu dat Vestia bij de WOM 2000 woningen (woningen die ze dus 20 jaar geleden van de gemeente als bruidschat heeft meegekregen) inbrengt, terwijl de gemeente maximaal 80 miljoen euro risicodragend financiert. In het optimistische scenario leidt dit tot waardevermeerdering van de panden, waarmee Vestia schulden kan aflossen en de gemeente haar geld kan terugkrijgen. Maar in een pessimistisch, en in de huidige economische context een veel realistischer scenario raakt de gemeente miljoenen kwijt, terwijl Vestia verzekerd blijft van het eigendom van de ingebrachte woningen. De WOM is dus niets meer dan een gemeentelijk vangnet voor de Vestia-ellende in ruil waarvoor de gemeente grip op deze duivelse situatie probeert te krijgen.
Niemand wordt hier vrolijk van. Maar een verdere verloedering van ZuidWest en een nóg verziektere woningmarkt kan de gemeente zich ook moeilijk permitteren. Niets doen is dus geen optie, een reëel alternatief is nu niet voorhanden, en een WOM biedt daarnaast ook kansen. De belangrijkste kans is dat de huurders weer nadrukkelijk een positie kunnen krijgen in de ontwikkeling en het toezicht op dit stukje van de woningcorporatie. Die positie van huurders moet nadrukkelijk in de WOM worden verankerd, en daarom hebben wij (samen met SP, GroenLinks en PPS) een amendement ingediend om dit als raad aan de wensen en bedenkingen toe te voegen. Andere kansen zijn het verduurzamen van de woningen (zodat huurders van dure energierekeningen bespaard blijven) en het aan de knoppen draaien van het programma van de herstructurering. De Haagse Stadspartij is namelijk overtuigd dat er nu veel minder sloop/nieuwbouw, en veel meer renovatie moet plaatsvinden in ZuidWest.
De vraag of met de WOM deze kansen kunnen worden verzilverd, en of de gemeente hiermee geen onverantwoord grote financiële risico’s loopt, kan pas beantwoord worden als de raamovereenkomst nader is uitgewerkt, en bv. alle in te brengen panden afzonderlijk zijn getaxeerd, zoals ook in de wensen en bedenkingen is opgenomen. Aangevuld met het amendement waarmee de huurders weer een positie krijgen, kan de HSP zich op dit moment vinden in de wensen en bedenkingen van de raad. Maar daarmee is zeker nog niet gezegd dat wij zullen instemmen met de WOM. Dat wordt pas duidelijk als de raamovereenkomst ter besluitvorming aan de raad wordt voorgelegd. Wordt dus vervolgd.”
Reacties:
1. Op 2013-01-26 03:08:17 schreef R. Brandon Vestia 1:
Beste Joris,
Dit artikel is zo uitstekend, dat het mij inspireert om je het volgende relaas te schrijven.
Tot 2006 woonde ik in een Hat-eenheid, voorheen van Dam-eenheid (een appartement) Ik had daar gewoond vanaf 1980. We woonden daar met 7 huur-adressen. In 2004 ongeveer kregen wij van onze huisbaas, Vestia, een brief, waarin stond dat de appartementen vanaf een bepaalde datum alléén nog aan nieuwkomers onder de 23 jaar verhuurd zou worden. De oudere huurders mochten er evenwel blijven wonen.
Ik werk op een school, dus enigszins beschaafde jeugd vind ik prima.
Toch vond ik het een rare brief, maar was te lui om ermee naar het juridisch loket te gaan. Achteraf begreep ik, dat dit een manier was, om te voorkomen dat Vestia de oudere bewoners een verhuisvergoeding zou moeten geven.
2. Op 2013-01-26 03:26:34 schreef R. Brandon Vestia deel 2:
Vestia vervolg.
We kregen vervolgens te maken met asociale randgroepjongeren. Drugs en invallen van politie waren aan de orde van de dag. Alle oudere bewoners zijn op die manier vertrokken zonder verhuissubsidie. Zó zijn we er dus uitgetreiterd door Vestia.
Ik ken iemand uit een ander appartementen-pand van Vestia, waar hetzelfde gebeurd is. We hebben wel allemaal niet meer bij Vestia gehuurd.
Ik hoop dat jullie iets aan dit verhaal hebben voor de toekomst.
Met vriendelijke groet,
Richard Brandon
Scheveningen
3. Op 2013-02-06 08:28:10 schreef Rene strijland:
Ja mooi verhaal joris.
En dan te bedenken dat Noordanus en Hakstege, een van de hoofdrolspelers in het Property Finance/sns debacle heel veel zaken met Elkaar deden
Noordanus wilde van Vestia een soort Bouwfonds maken.
Meer in het elgemeen kan je zeggen dat vestia een PvdA schandaal is waar vrijwel iedereen pvda lid is en de gemeenschap 2 miljard kost en de hoofdrolspeler 3 miljoen aan overhoud.
Het Property Finanace/sns is een vvd schandaal wat de gemeenschap zon2 miljard kost en waar de hoofdrolspeler er ook met 3 mikjoen vandoorgaat.
4. Op 2013-08-12 12:40:17 schreef Anoniem:
Helaas helpt de gemeente Den Haag Vestia alleen maar meer, en zullen ze komende jaren met hulp van de gemeente nog meer gebouwen opkopen. Als ze maar rijk worden van ons belastinggeld!