Vandaag heeft de Haagse Rekenkamer het langverwachte onderzoek uitgebracht over Amare, het onderwijs- en cultuurcomplex dat momenteel wordt gebouwd in het Spuikwartier. De Haagse Stadspartij schaart zich achter de aanbevelingen van de Rekenkamer en geeft de onderzoekers complimenten voor het zeer uitgebreide rapport, maar is ook kritisch.
Peter Bos, raadslid van de Haagse Stadspartij: “Dit is een rapport waar we wat mee kunnen. De aanbeveling om de gemeenteraad voortaan transparanter te informeren, onderschrijf ik. Ook het voorstel om de systematiek van de vastgoedexploitatie te verbeteren is uitstekend. Nieuw is voor mij de conclusie dat de gemeente een voordeel behaalt met de exploitatie van het gebouw van maar liefst 156 miljoen. Dat is een mooie bijvangst van het rapport”.
De Rekenkamer concludeert dat er geen onrechtmatige zaken naar voren zijn gekomen, maar stelt wel vast dat de informatievoorziening beter had gekund. Ook was het contractmanagement van de gemeente niet altijd strak genoeg.
Als het gaat om de informatievoorziening stelt de Rekenkamer dat de geraamde investeringen in 2014 hoger waren dan in het investeringskrediet stond vermeld. De Rekenkamer stelt dat de investeringen in de parkeergarages, de commerciële plint en de risicoreservering apart in de grondexploitatie waren opgenomen. Peter Bos: “Dit is op zich niets nieuws en is ons ook keurig gemeld door het college. Er is destijds ook uitvoerig over gesproken in de raad. Daarnaast vraag ik me af of dit soort zaken wel als investering in het gebouw moeten worden gezien. Ik en het college vinden van niet, de Rekenkamer denkt daar anders over. Dat de investering in het gebouw daarmee hoger uitvalt dan het Spuiforum (het vorige plan) is onjuist. Ook in dat plan waren de parkeergarages en de risicoreservering geen onderdeel van de investering in het gebouw. De Rekenkamer heeft een aantal misrekeningen in het rapport gedaan en dat is zeer jammerlijk. Een rapport van de Rekenkamer dient boven iedere twijfel verheven te zijn.”
De aanbeveling van de Rekenkamer om scherpere regels te maken om informatie transparanter te maken kan op steun rekenen van de Haagse Stadspartij. Peter Bos: “In algemene zin gebeurt het te vaak dat we bij grote projecten onvoldoende en vaak pas achteraf worden geïnformeerd. We hebben het laatst nog gezien bij het KJ-Plein. Maar als het gaat om Amare hebben we jarenlang uitvoerige kwartaalrapportages gekregen die steeds uitgebreid besproken zijn in de raadscommissies en hebben we duizenden technische vragen kunnen stellen aan het college. Ik ken geen ander project waarbij we zo zijn overstelpt met informatie dan bij Amare.”
Verder is gebleken dat de DBM-constructie waarvoor in 2014 is gekozen goed heeft uitgepakt. Er wordt een kwalitatief hoogwaardig gebouw gerealiseerd, waarbij de aannemer verantwoordelijk is voor zowel het ontwerp, de bouw, als het onderhoud. De Rekenkamer geeft terecht aan dat er op sommige momenten onvoldoende regie was van de gemeente op het contract. De driehoeksverhouding tussen gemeente, culturele instellingen en de ontwikkelingscombinatie maakte het soms ingewikkeld. Door veranderende eisen van de culturele instellingen kwamen er aanpassingen in het ontwerp met meerkosten tot gevolg. Peter Bos: “De afspraken met de instellingen dateren uit 2013 en waren gebaseerd op een traditionele aanbesteding. Ook dan waren de meerkosten voor rekening gekomen van de gemeente. De package deal uit 2018 kostte de gemeente uiteindelijk 33,5 mln. extra investeringen. Dat was veel te ruimhartig en een politieke keuze van het toenmalige Groep de Mos, VVD, D66 en GroenLinks-college dat koos voor een luxe uitbreidingsvariant.“
Opvallend is dat de Rekenkamer verzuimd heeft om Joris Wijsmuller, die als wethouder vier jaar lang (van 2014 tot 2018) verantwoordelijk is geweest voor het project, te horen. Volgens de Verordening op de Rekenkamer is dit verplicht. Peter Bos: “Waar de Rekenkamer heel precies onderzoekt of de gemeente zich wel aan de regeltjes heeft gehouden, lapt ze haar eigen regels aan de laars en begaat ze een grote misser door Joris niet te horen. Ik heb ze daar nota bene nog voor gewaarschuwd. Ik vind het echt heel kwalijk dat ze het wettelijk verplichte basisrecht van hoor en wederhoor hebben geschonden”. Opvallend is verder dat de Rekenkamer geen onderzoek heeft gedaan naar de besluiten die in de periode 2010-2014 zijn genomen mbt het Spuiforum. Bos: “Belangrijke besluiten die nu nog steeds van grote betekenis zijn voor Amare zijn in die periode tot stand gekomen, zoals de huurcontracten met de gebruikers, de sponsorbijdragen en het grootste deel van de financiële dekking.”
De Rekenkamer heeft zich ook gebogen over de vastgoedexploitatie en heeft geconstateerd dat het inzicht daarin veel beter kan. Peter Bos: “Ook dat is een goed punt. Daarmee krijgen we inzicht in de exploitatiekosten per gebruiker en kunnen we onderscheid maken in het onderwijsgedeelte en in het cultuurgedeelte van het gebouw. Tot nu toe drukt de exploitatie volledig op de cultuurbegroting. Straks kunnen we ook een deel afwentelen op de onderwijsbegroting, kunnen we beter zien of het Koninklijk Conservatorium een kostendekkende en reële huurprijs betaalt en ze daar op aanspreken. Dat is winst”.
Tenslotte lijkt de Rekenkamer ook een enorm groot financieel voordeel van € 156,8 mln. in de vastgoedexploitatie te hebben ontdekt. De door de gemeente gehanteerde lineaire afschrijvingssystematiek leidt tot jaarlijks aflopende kosten, terwijl de huuropbrengsten alleen maar stijgen. Over de gehele afschrijvingstermijn van 40 jaar gaat het bij Amare om een vrijval van € 156,8 mln. Dit voordeel werd tot nu toe jaarlijks toegevoegd aan de algemene middelen, maar zou volgens de Rekenkamer betrokken moeten worden bij de vastgoedexploitatie met als gevolg dat de jaarlijkse bijdrage uit de cultuurbegroting sterk verminderd kan worden. Peter Bos: “De Rekenkamer heeft een pittig rapport uitgebracht, dat ondanks een flink aantal foutieve bevindingen ook met goede verbeterpunten komt, waar we ons voordeel mee kunnen doen. Ik zie uit naar de behandeling van het rapport in de gemeenteraad. Zeker nu volgend jaar het gebouw feestelijk wordt geopend is dit een prima moment”.
We besluiten met de woorden van Manus Twisk, de voorzitter van de Rekenkamer, die bij de presentatie van het rapport de volgende woorden sprak:
,,Laten we duidelijk zijn: ook wij zijn blij dat het onderwijs- en cultuurcomplex Amare er nu bijna is. Het wordt een uniek en prachtig gebouw. Daar doet ons kritische rapport niets aan af.” Bos: “Het gebeurt niet vaak dat de Rekenkamer een oordeel velt over de schoonheid of uniciteit van een gebouw, maar we nemen het compliment graag in ontvangst.”
Blij met het rapport van de rekenkamer. Maar wat zou er anders zijn in het rapport als Joris wel gehoord zou zijn ?