Burgers geven veel informatie over zichzelf aan de overheid, bijvoorbeeld bij het aanvragen van een vergunning of een uitkering, het doen van een belastingaangifte of het sluiten van een huwelijk. Met SyRI (Systeem Risico Indicatie), een systeem van de overheid dat persoonsgegevens van burgers aan elkaar koppelt, wordt de handel en wandel van burgers gevolgd en geanalyseerd, en worden risicoprofielen van burgers gemaakt.
De Haagse Stadspartij is zeer kritisch over deze ontwikkeling. Zo blijkt in onder andere Rotterdam, Eindhoven en Haarlem dat SyRI ingezet wordt in specifieke, arme wijken waarbij men niet controleert wie er daadwerkelijk fraudeert, maar waarbij er wordt geprobeerd de risico op fraude in kaart te brengen.
Wat er dus gebeurt is dat SyRI tientallen verschillende soorten persoonsgegevens verzamelt en koppelt om haar risicoanalyses mee uit te voeren. Als volgens het SyRI systeem een “onverwachte combinatie van gegevens” over een huishouden wordt gevonden dan volgt er actie, bijvoorbeeld een onderzoek. Dit wordt gedaan ondanks grote bezwaren van het College Bescherming Persoonsgegevens.
Fatima Faid: “We zijn geschrokken dat één jaar geleden 25.000 bewoners van de Rotterdamse wijken Bloemhof en Hillesluis doorgelicht zijn door SyRI. En we willen weten of dit ook in Den Haag gebeurt.”
Schriftelijke vragen: Inzet van SyRI in Den Haag
Het raadslid mevrouw Faïd heeft 8 april 2019 een brief met daarin zeven vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht. Overeenkomstig artikel 30 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt.
Burgers geven veel informatie over zichzelf aan de overheid. Dit doen zij bijvoorbeeld bij het aanvragen van een vergunning of een uitkering, het doen van een belastingaangifte of het sluiten van een huwelijk. Met SyRI kan de overheid deze gegevens, die wij beschikbaar stellen aan instanties zoals het UWV, de Belastingdienst en de Sociale Verzekeringsbank, ineens ook gebruiken voor hele andere doeleinden. Zo blijkt in onder andere Rotterdam, Eindhoven en Haarlem dat SyRI ingezet wordt in specifieke, arme wijken waarbij men niet controleert wie er daadwerkelijk fraudeert maar waarbij er wordt geprobeerd het risico op fraude in kaart te brengen. Ondanks grote bezwaren van het College Bescherming Persoonsgegevens en de Raad van State heeft toenmalig minister Asscher (Pvda) toch zijn fiat hiervoor gegeven. Iedereen is dus bij voorbaat verdacht.
1. Kunt u aangeven of we in den Haag ook gebruikmaken van het opsporingssysteem Systeem Risico Indicatie (SyRI) en de zogenaamde wijkgerichte aanpak ? Zo nee, is er sprake van andere systemen waarin gegevens van burgers worden gekoppeld om fraude op te sporen ? Zo ja welke ?
De gemeente Den Haag maakt geen gebruik van het Systeem Risico Indicatie (SyRI). De dienst SZW ontvangt periodiek signalen van het Inlichtingenbureau. Daarnaast heeft dienst SZW gebruik gemaakt van de applicatie Smartbox. Deze applicatie maakt het mogelijk om SZW-bestanden vanuit de verschillende digitale systemen onderling te koppelen. De signalen die hieruit voortkomen tonen geen fraude aan, maar zijn een indicatie om een onderzoek op te starten. De signalen zijn dan ook ondersteunend aan het opsporen van fraude. Het gaat hierbij altijd om signalen op persoonsniveau. Bestandskoppeling kan bovendien preventief worden ingezet: zo kunnen mensen bij wie een verhoogd risico op fraude wordt gesignaleerd tijdig worden geïnformeerd over de inlichtingenplicht en de gevolgen van het niet nakomen ervan. Zo kan worden voorkomen dat men onbedoeld de regels overtreedt.
2. Als men wél het SyRI systeem gebruikt, in welke wijken is dit middel tot nu toe ingezet? Vanaf wanneer? Zijn er huisbezoeken uitgevoerd? Kunt u aangeven hoeveel adressen in totaal worden doorgelicht met behulp van SyRI? Kunt u aangeven om hoeveel burgers het in totaal gaat? Kunt u aangeven hoeveel risicomeldingen het onderzoek heeft opgeleverd? Kunt u aangeven hoeveel valse positieven geconstateerd zijn?
3. Klopt het dat iedereen in een wijk, zonder hiervan in kennis gesteld te zijn, is doorgelicht? Ook de bewoners die geen enkele relatie hebben met sociale zaken? Worden de doorgelichte personen daarvan op de hoogte gesteld? Ook als er niks gevonden is?
4. Wat zijn precies de kosten die gemaakt zijn/of moeten worden om dit geïmplementeerd te krijgen?
Voor de beantwoording van vraag 2, 3 en 4 verwijs ik u naar het antwoord op vraag 1.
5. Zo nee, zijn er plannen om SyRI of soortgelijke systemen te implementeren in wijken in Den Haag? En zo ja, in welke wijken?
Nee, er zijn geen plannen om SyRI te implementeren in wijken in Den Haag.
6. Bent u het met ons eens dat het zeer onwenselijk is om op een dermate grote schaal, bewoners van onze stad door te lichten zonder dat men daadwerkelijk aanwijzingen heeft op fraude of zonder dat men hiervan op de hoogte is?
Het college vindt het belangrijk dat bij de opsporing van fraude informatie-gestuurd wordt gewerkt. Het opsporen van fraude vindt plaats via een nauwkeurig ingericht werkproces, waarbij de rechten van bijstandsgerechtigde burgers zijn geborgd. Interventies en opsporingsmethoden worden na zorgvuldige afweging proportioneel toegepast.
7. Ben u het met ons eens dat het alleen monitoren in arme wijken waar ook nog eens veel mensen van kleur wonen racistisch is? Zo nee, waarom niet?
Fraudeopsporing in Den Haag verloopt volgens zorgvuldige processen waarbij wetgeving en vaste jurisprudentie leidend zijn.
Het college van burgemeester en wethouders,
de secretaris, de burgemeester,
Peter Hennephof Pauline Krikke