De mogelijke komst van een Burger King naar de Grote Markt zien de fracties van de Haagse Stadspartij en D66 niet zitten. Raadslid Peter Bos van de Haagse Stadspartij: “Fastfoodhoreca op deze plek is volstrekt misplaatst. Het vloekt met het prachtige Rijksmonument de Volharding en met de sfeer en het karakter van het Popdistrict op en rond de Grote Markt.” Daniel Scheper, D66: “Ik pleit al enige tijd voor een betere branchering, zodat we de groei van fastfood kunnen stoppen. Het college moet nu echt in actie komen”.
De geruchten over de komst van de hamburgerketen naar de Grote Markt leiden tot veel verontwaardiging in de stad. Gebleken is dat wethouder Revis (VVD) op 29 april 2019 een vergunning heeft verleend voor de vestiging van een restaurant. De eigenaar van het pand Accres Real Estate wil niet zeggen of het gaat om een Burger King.
In schriftelijke vragen wijzen de twee raadsleden op het gemeentelijk beleid voor de Grote Markt. In diverse nota’s wordt de Grote Markt geroemd als pophotspot met een eigen sfeer gericht op muziek. Peter Bos: “Het college hecht veel waarde aan een zorgvuldige ontwikkeling van het Popdistrict op en rond de Grote Markt, maar bij het verlenen van de vergunning is totaal niet getoetst aan het beleid voor de Grote Markt”. Het gaat om het beeldbepalende pand op de hoek van de Grote Markt en de Grote Marktstraat, een Rijksmonument uit 1927 dat bekend is onder de naam de Volharding, een creatie van de architect Jan Buijs. De Volharding was de naam van een socialistische coöperatie die het gebouw destijds liet bouwen voor propagandadoeleinden middels lichtreclame, uniek voor die tijd.
Daniel Scheper, raadslid voor D66: “Den Haag telt inmiddels meer dan 450 fastfoodzaken. Branchering is hard nodig. Ik heb vorig jaar van het college de toezegging gekregen dat daar naar gekeken gaat worden, zodat we niet op elke straathoek een fastfoodtent krijgen”. Ook het Voedingscentrum Nederland en tal van wetenschappers vinden dat de opmars van fastfood in de publieke ruimte moet stoppen. Met name in de grote steden is het aanbod aan friet, hamburgers, kebab en pizza enorm. Bij een groter ongezond aanbod, neemt voor de consument de verleiding toe. Meer ongezond eten leidt tot hoger risico op overgewicht en ziekten als diabetes type 2, hart- en vaatziekten en sommige vormen van kanker. Tenslotte zijn ook veel dierenwelzijnsorganisaties en milieuorganisaties kritisch over de groei van hamburgerketens.
De raadsleden de heren Bos en Scheper hebben op 22 juli 2019 een brief met daarin negentien vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht.
Overeenkomstig artikel 30 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt.
Op 29 april heeft het college een omgevingsvergunning verleend voor het veranderen van het kantoorgebouw Grote Markt 22 tot kantoor en restaurant.
Hierover stellen wij overeenkomstig artikel 30 van het Reglement van orde de volgende schriftelijke vragen:
1. De vergunning betreft het veranderen van de functie van de begane grond, de entresolvloer en kelder van het kantoorgebouw ‘De Volharding’ in een restaurant. Gebleken is dat de aanvraag niet voldoet aan de bestemming Kantoor-2’, genoemd in artikel 14 van de planregels van het bestemmingsplan voor wat betreft het gebruik als middelzware horeca. Het bestemmingsplan biedt geen toereikende afwijkingsmogelijkheid voor de geconstateerde strijdigheid. Het college
is bereid gebleken de afwijking van de desbetreffende bestemmingsplanregels toe te staan op grond van artikel 2.12, lid 1, onder a, sub 2º, van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht, juncto artikel 4, lid 9 bijlage II van het Besluit omgevingsrecht (Bor). Is het juist dat de vergunning is verleend met toepassing van de zogenaamde kruimellijst? Zo nee, waarom niet?
Ja.
2. Is het juist dat het college beleidsvrijheid heeft als het gaat om het toepassen van de kruimellijst? Zo nee, waarom niet?
Ja.
3. Is het juist dat de verhuurder van het pand in gesprek is over de vestiging van Burger King in het pand? Zo nee, waarom niet?
De verhuurder heeft aangegeven in gesprek te zijn met een aantal partijen.
4. Was het college op het moment van het verlenen van de vergunning hiervan op de hoogte? Zo nee, waarom niet?
Op het moment van verlenen van de vergunning was bekend dat de verhuurder in gesprek was met een aantal partijen.
5. Is de vergunning verleend zonder dat vaststond welke restaurant er in het pand zou komen? Zo ja, waarom?
Dit adres valt onder de uitgaanskern Grote Markt, zoals vastgesteld door de gemeenteraad in 2004. In een uitgaanskern krijgt horeca alle ruimte. Er was dan ook geen beleidsmatige grond om horeca hier tegen te houden.
6. En zo ja, waarom is een vergunning verleend zonder te toetsen welk restaurant hier zou komen?
Op grond van de Wet ruimtelijke ordening is de gemeente alleen bevoegd om te beoordelen of horeca op de locatie juridisch mogelijk is of niet. De gemeente is niet bevoegd om te beoordelen op concept. De Europese dienstenrichtlijn staat branchering namelijk niet toe. Een omgevingsvergunning kan daarom niet worden afgegeven alleen voor een specifiek concept. Wel wordt in de omgevingsvergunning bepaald welke categorie horeca is toegestaan (licht, middelzwaar of zwaar). De categorieën worden bepaald door bijvoorbeeld de openingstijden en het al dan niet schenken van alcohol (en of dat ondergeschikt is aan de maaltijd of niet). Dat zijn aspecten die ruimtelijk relevant zijn. Het concept is niet ruimtelijk relevant en kan daarom niet worden vastgelegd in bijvoorbeeld een bestemmingsplan.
7. Is het college met ons van mening dat een restaurant wezenlijk verschilt van een fastfoodinrichting? Zo nee, waarom niet?
De benaming van horecaconcepten is niet eenduidig. De gemeente heeft een horeca indeling naar categorieën, niet naar concepten. In de Staat van horecacategorieën (bijlage bij alle bestemmingsplannen) wordt een restaurant gedefinieerd als : een inrichting, gericht op het bedrijfsmatig, voor gebruik ter plaatse, verstrekken van bereide gerechten, in combinatie met het verstrekken van alcoholische en niet-alcoholische dranken.
8. Het college heeft als motivering voor het afwijken van het bestemmingsplan het volgende gesteld in de vergunning: Omdat transformatie van een gedeelte van het kantoor in bestaand beleid past en omdat horeca op deze plek voorstelbaar is heeft het college besloten om mee te werken aan dit initiatief en de vergunning te verlenen. Het college verwijst daarvoor o.a. naar de Kantorenstrategie, de Horecavisie en het Binnenstadsplan. Is dit juist? Zo nee, waarom niet?
Dat is juist.
9. In de vergunning wordt uit het Binnenstadsplan m.b.t. de Grote Markt het volgende geciteerd:
Deze plekken fungeren als bestemmingen, elk met een eigen profiel en aantrekkingskracht. Dit zijn bij uitstek locaties voor onder andere horeca. Vooral op de pleinen is de horeca dominant en sfeerbepalend. Het Binnenstadsplan stelt verder dat bij het verder ontwikkelen van horeca- en uitgaansgebieden, waaronder de Grote Markt, horeca alle ruimte krijgt. In werkelijkheid staat er in het Binnenstadsplan: Deze plekken fungeren als bestemmingen, elk met een eigen profiel en aantrekkingskracht. Dit zijn bij uitstek locaties voor horeca, evenementen en terrassen, maar soms ook juist rustpunten. Bestemmingen zijn als attractiepunten van groot belang voor de leesbaarheid van de stad. Ze zijn niet alleen in ruimtelijke zin duidelijk herkenbaar, maar ook vanuit de functie (representatie) en voor de bijbehorende doelgroepen. Het gaat om: Grote Markt: pophotspot, uitgaanscentrum. Welke sferen worden er in welk gebied gecreëerd? Horeca- en uitgaansgebieden: het Plein en het Buitenhof (historisch), het Spui (modern), Grote Markt (pop). Bij het verder ontwikkelen van deze locaties krijgt horeca alle ruimte. Waarom heeft het college niet de volledige tekst en in context over de Grote Markt geciteerd?
In de motivering van de beslissing op de aanvraag worden onderdelen van beleidsstukken geciteerd die relevant zijn voor de toetsing en belangenafweging van een initiatief door het college. Opnemen van de volledige paragrafen zou in dit geval niet tot een andere uitkomst van de beleidstoetsing en belangenafweging hebben geleid.
10. In het Binnenstadsplan staat verder nog:
Cultuur Doelstelling
Belangrijke opgaven voor de schakels rondom de Winkel Kern: Grote Markt: poppodium; verbinden van het hoge en het lage niveau. Het culturele aanbod in de binnenstad maakt van Den Haag een toeristische ‘must see’ bestemming en Culturele Hoofdstad 2018. Cultuur manifesteert zich in verschillende vormen in de sferen van de binnenstad: Grote Markt: muziek, pophotspot. Horeca Doelstelling In 2020 staat de Haagse binnenstad in Nederland bekend om de culinaire kwaliteiten en toonaangevende (meng-)formules. De Grote Markt, het Plein en het Buitenhof zijn aantrekkelijke horecapleinen geworden met ieder een eigen publiek. In het algemeen geldt dat Den Haag meer een stad van kwaliteit is dan van trendy concepten. Den Haag is een echte restaurantstad, maar wordt nog te weinig als zodanig (h)erkend.
Uitgaan
De Haagse binnenstad zal ook op het gebied van uitgaan levendiger moeten worden. Dit gebeurt door: Het verder ontwikkelen van een pophotspot met uitgaansvoorzieningen, gericht op jongeren en muziek op en rond de Grote Markt Welke sferen worden er in welk gebied gecreëerd? Horeca- en uitgaansgebieden: het Plein en het Buitenhof (historisch), het Spui (modern), Grote Markt (pop). Waarom heeft het college deze onderdelen van het Binnenstadsplan niet genoemd in de vergunning?
Zie antwoord vraag 9.
11. In het Binnenstadsplan staat verder:
De gemeente hanteert op basis van de nota ‘Strategisch Locatiebeleid Binnenstad’ een proactieve aanpak om gewenste ontwikkelingen mogelijk te maken en aan te jagen. Het strategisch locatiebeleid vormt een belangrijke basis voor de aanpak van locaties in dit Binnenstadsplan. Strategisch locatiebeleid wordt verder geïntensiveerd. Gaat het m.b.t. het pand Grote Markt 22 om een strategische locatie? Zo nee, waarom niet?
Ja, Grote Markt 22 is benoemd als één van de strategische locaties.
12. Past de vestiging van een Burger King op deze plek in het strategisch locatiebeleid? Zo ja, hoe?
Vanuit strategisch locatiebeleid is aangegeven dat deze locatie interessant is om de Grote Markt door te ontwikkelen als uitgaansplein. Horeca speelt hierbij een belangrijke rol. Dit is in ook in meerdere gesprekken met de verhuurder aan de orde gekomen.
13. Volgens de Horecavisie telt onze stad ruim 450 fastfood-ondernemingen. Is het college met ons van mening dat een verdere groei van het aantal fastfood-ondernemingen ongewenst is? Zo nee, waarom niet?
Den Haag heeft 20 fastfoodzaken. In de cijfers over horeca wordt onderscheid gemaakt tussen drie sectoren: drankensector, restaurantsector en fastservicesector. In deze laatste sector waren in 2016 ruim 450 zaken. Het gaat hier om een breed segment horecazaken: koffiezaken, lunchrooms, pannekoekenzaken, afhaalzaken, ijssalons, snackbars e.d. De term ‘fastfood’ in de Horecavisie 2016 is achteraf gezien verwarrend en had dus ‘fastservice’ moeten zijn.
14. Wanneer komt de wethouder met de uitwerking van de branchering, zoals toegezegd tijdens de behandeling van de kadernota Detailhandel, en met de uitwerking van de detailhandelnota?
Het Actieprogramma Den Haag Winkelstad zal eind 2019 in besluitvorming komen. Branchering is volgens de Europese Dienstlijn niet toegestaan. In de uitwerking van de actie branchering uit het actieprogramma zal in dit perspectief moeten worden gekeken op welke wijze de diversiteit van het aanbod binnen de kaders van de wet wel kan worden bevorderd. Wellicht biedt de Omgevingswet (thema gezondheid) hiervoor aanknopingspunten. Het college zal dit in het kader van de Omgevingswet verder onderzoeken.
15. In de Haagse aanpak gezond gewicht 2010-2014 voor jongeren met overgewicht staat voedsel centraal. De aanpak richt zich op het voorkomen van overgewicht door kinderen te stimuleren gezonder te eten: op school, thuis, op de sportclub en in de vrije tijd. Is het college met ons van mening dat de vestiging van een fastfoodketen als Burger King in een uitgaanskern (waar veel jongeren komen) in het kader van gezond eten volstrekt ongepast is? Zo nee, waarom niet?
De Haagse aanpak gezond gewicht richt zich op het voorkomen van overgewicht onder andere door kinderen te stimuleren gezonder te eten en gezonde keuzes te maken. De vestiging van een Burger King vergroot de beschikbaarheid van fastfood. Onduidelijk is welk effect dit op de keuze voor gezond eten zal hebben, gezien de huidige grote beschikbaarheid van gezond en ongezond eten in de omgeving van deze locatie.
16. In de Popnota staat het volgende m.b.t. de Grote Markt:
Het Popdistrict rondom de Grote Markt wil zich verder ontwikkelen tot een trekpleister voor partijen uit de popsector. Net zoals dat het Museumkwartier rondom het Lange Voorhout een gebied is waar veel musea en erfgoed bezienswaardigheden zijn, heeft het gebied rondom de Grote Markt zich ontwikkeld tot Popdistrict, een plek waar veel initiatieven rond popmuziek plaatsvinden. De komende jaren wil het Popdistrict zich verder ontwikkelen tot een gebied waar steeds meer partijen uit de popsector naar toe trekken of zich vestigen. De Grote Markt en de aangelegen horeca- en cultuurgelegenheden bieden met regelmaat een podium aan muzikanten. Sinds 2017 wordt de naam Popdistrict gehanteerd (voorheen PopHotSpot). De programmering staat namelijk niet alleen op één spot maar verspreidt zich over het gebied rondom de Grote Markt: van het Paard en het Koorenhuis tot aan de Grey Space in the Middle, Lutherse Kerk, het Nutshuis en de Rootz.
In de bijlage is een overzichtskaart van het Popdistrict opgenomen. Er bestaat binnen het Popdistrict een samenwerking tussen culturele en horecaondernemers en ook culturele partners zoals Musicon en het Haags Pop Centrum. Beleidsvoornemen – De ontwikkeling van het Popdistrict zorgt voor een levendige binnenstad, een verhoging van de leefbaarheid en vergroot de aantrekkingskracht en positionering van het gehele gebied. Het college zal de ontwikkeling van het Popdistrict stimuleren. Is het college met ons van mening dat de Popnota ook een ruimtelijk relevant beleidskader is? Zo nee, waarom niet?
Het Popdistrict is als zodanig niet vermeld in het vigerende bestemmingsplan. Het gaat hier om beleid en een ambitie, die niet juridisch kan worden vastgelegd in een bestemmingsplan. In een bestemmingsplan is het enkel mogelijk te bepalen welke functies wel of niet zijn toegestaan op een bepaalde locatie. Aangezien een bestemmingsplan uitgaat van toelatingsplanologie, kan niet worden voorgeschreven dat een bepaald soort functie (passend binnen een beleidsmatige ambitie) ook
daadwerkelijk wordt gerealiseerd.
17. Waarom heeft het college de Popnota niet genoemd als beleidskader bij het verlenen van de vergunning?
Zie antwoord op vraag 16.
18. Is het college met ons van mening dat de vestiging van een Burger Kingfiliaal op de Grote Markt verstorend is voor de beleving van het Rijksmonument? Zo nee, waarom niet?
Horeca is passend op deze locatie in dit rijksmonument. Het is daarbij in beginsel niet relevant of dit BurgerKing is of een andere exploitant. Wel zullen er in verband met de status van rijksmonument eisen geteld worden die ook de uitstraling van het pand betreffen zoals installaties, puiwijziging en reclamevoering. De huisstijl van de horecazaak en de reclamevoering mag geen afbreuk doen aan de monumentale waarden. Dit wordt getoetst via de omgevingsvergunning.
19. Is het college bereid om er alles aan te doen om de vestiging van Burger King op de Grote Markt te voorkomen en een andere beter passende invulling te bewerkstelligen? Zo nee, waarom niet?
Er zijn vele contacten geweest met de verhuurder over verschillende mogelijke invullingen van het pand. Echter, zoals uit de antwoorden van de vragen blijkt, heeft het College formeel geen invloed op de invulling van het pand. Dat kan alleen de verhuurder bepalen. Wij blijven hierover met de verhuurder in gesprek.
Het college van burgemeester en wethouders,
wnd. secretaris, de burgemeester,
Dineke ten Hoorn Boer Pauline Krikke