Het college kiest voor een meer liberale koers als het gaat om de grondpolitiek. Dat blijkt uit de nieuwe nota Grondbeleid en het voorstel over de verkoop van bloot eigendom bij erfpacht. In de raadsvergadering van 18 juli 2019 stemde de Haagse Stadspartij tegen beide voorstellen. Peter Bos, raadslid van de Haagse Stadspartij, legt uit waarom:
Een nieuwe nota Grondbeleid was hard nodig. De oude nota uit 2012 ging nog uit van faciliterend grondbeleid. Dat had alles te maken met de vastgoedcrisis, waardoor de investeringen in bouwprojecten fors waren teruggevallen. We zitten nu weer in een periode van hoogconjunctuur, met projectontwikkelaars en investeerders die bulken van het geld en dan dien je als overheid de teugels stevig in handen te nemen, anders rolt de markt genadeloos over je heen. Afscheid nemen van faciliterend grondbeleid en overschakelen naar actief grondbeleid, zou je denken.
De nieuwe nota Grondbeleid stelt wat dat betreft ernstig teleur. Het faciliterend grondbeleid blijft het uitgangspunt en actief grondbeleid wordt slechts mondjesmaat toegestaan. Bovendien hebben we t.o.v. 2012 totaal andere opgaves. De enorme bevolkingsgroei, de mobiliteitsvragen, de energietransitie en de vele duurzaamheidsambities vereisen juist nu een stevige regie van de overheid.
Anno 2019 is er een enorme strijd om de ruimte; veel ontwikkelaars en corporaties zijn op zoek naar grondposities. Maar dit college zit met deze nieuwe nota niet aan het stuur, maar op de achterbank. En dan heb je het nakijken en geldt het recht van de sterkste. Met als gevolg dat maatschappelijke, sociale en culturele functies achterblijven bij de groei van de stad, en dat de belangen van bewoners en ondernemers in wijken en buurten ondergeschikt worden aan de belangen van de markt. De Haagse Stadspartij vindt dat zorgelijk. We vinden dat het de hoogste tijd wordt dat de gemeente de regie neemt met een stevig en actief grondbeleid. Helaas gebeurt dat niet.
Bloot eigendom
Ook het raadsvoorstel “Verkoop bloot eigendom” vindt de Haagse Stadspartij ongewenst. Opnieuw zien we dat de gemeente de regie verder uit handen geeft. Niet zo zeer aan de markt, maar vooral aan de individuele huiseigenaar.
Bloot eigendom is het stukje eigendom dat in handen van de gemeente blijft als het erfpacht eeuwigdurend is afgekocht. In de praktijk komt het er op neer dat de erfpachtvoorwaarden in stand blijven. Daarmee kan de gemeente afdwingen dat panden goed onderhouden en gebruikt worden. Ook houdt de gemeente grip op grondspeculatie en komen sommige financiële voordelen toe aan de gemeente. Met de verkoop van bloot eigendom verliest de gemeente deze voordelen. In 2008 is de verkoop van bloot eigendom ingevoerd in een deel van de stad en met dit voorstel komen er flink wat wijken bij.
De voorstanders van dit voorstel hebben als enige argument dat het een gevoelskwestie is. Bloot eigendom geeft de woningbezitter het gevoel dat hij of zij ook echt en volledig eigenaar is, stellen met name VVD en D66. Maar gaat het om het gevoel of om de feiten? De Haagse Stadspartij wil graag serieuze politiek bedrijven op basis van feiten en niet op basis van irrationele gevoelens van individuele woningbezitters. Een eigenaar die de erfpacht eeuwigdurend heeft afgekocht heeft helemaal niets aan bloot eigendom. Het kost de koper alleen maar geld en de gemeente verliest grip op de stedelijke ontwikkeling.
De erfpachtvoorwaarden zijn in de visie van de Haagse Stadspartij onmisbare bepalingen om publieke belangen bij de ontwikkeling van de stad te waarborgen. Met behoud van het bloot eigendom houdt de gemeente een grondpositie. De mogelijkheid van erfpachtsuppletie blijft in stand zodat financieel moet worden afgedragen als sprake is van lucratief ander gebruik, een verbouwing of bij nieuwbouw.
Maar dat zijn niet de enige voordelen. Met de erfpachtvoorwaarden kan ook het gebruik van panden worden gestuurd. Een voorbeeld is de kwestie van de haatzaaiende prediker, die een pand had bemachtigd om daar zijn ongewenste activiteiten uit te oefenen. Dat kon alleen dankzij de erfpachtakte worden voorkomen. In de meeste erfpachtaktes staat ook dat gebouwen goed onderhouden moeten worden. Ook kan worden vastgelegd dat woningen betaalbaar moeten zijn, ook voor langere tijd. Als straks de Omgevingswet wordt ingevoerd verliezen we veel grip op het gebruik van panden en dan zullen erfpachtvoorwaarden zeer van pas komen.
Met erfpacht blijft de grond in eigendom van de gemeente en daarmee in handen van ons allemaal. Het is een sturingsinstrument dat ten goede komt aan de samenleving als geheel. Wie kiest voor het verder inperken van erfpacht kiest voor het individueel belang en niet voor het algemeen belang. Daarom is de Haagse Stadspartij geen voorstander van dit raadsvoorstel.
Toch zie ik nog een positief punt. Dit voorstel is namelijk voortgekomen uit het initiatiefvoorstel van de heren Worsdorfer (VVD) en van Asten (D66) uit 2016. Van dat initiatiefvoorstel is weinig overgebleven. Gelukkig maar. Want het initiatiefvoorstel had als belangrijkste punt het volledig uitfaseren van het erfpachtsysteem. Dat idiote punt is van tafel, want dat zou betekenen dat de stedelijke ontwikkeling van Den Haag verder geprivatiseerd zou worden en dat moet je niet willen.
Tijdens de raadsbehandeling diende Peter Bos een motie in om bij verkoop van bloot eigendom de erfpachtvoorwaarden te behouden. Ook diende hij een amendement in om bij uitgifte van de grond door de gemeente altijd te kiezen voor erfpacht. Beide voorstellen werden verworpen.