De Haagse Stadspartij is geschrokken van het plan van de gemeente Den Haag om bouwplannen van ambassades, politiebureaus, ministeries, het Koningshuis, het parlement etc. voortaan vertrouwelijk en geheim te houden. Dit maakt de partij op uit een recent gepubliceerde beleidsregel (zie bijlage).
De Beleidsregel vertrouwelijke omgevingsvergunningen Den Haag is op 24 juli 2019 gepubliceerd. Daarin staat dat omgevingsvergunningen uit veiligheidsoverwegingen geheim of vertrouwelijk kunnen worden verklaard. Dit betekent o.a. dat aanvragen voor vergunningen niet gepubliceerd worden en buurtbewoners en belangenorganisaties onwetend worden gehouden en daardoor ook geen inspraak of bezwaar kunnen uiten.
Raadslid Peter Bos heeft hier vragen over ingediend bij het college van B&W. Bos: “Ik heb hier geen enkel begrip voor. Het kan niet zo zijn dat de stad monddood wordt gemaakt als het gaat om gevoelige plannen.”
Het raadslid heeft onderstaande schriftelijke vragen ingediend.
Het raadslid de heer Bos heeft op 29 augustus 2019 een brief met daarin eenentwintig vragen aan de voorzitter van de gemeenteraad gericht. Op 24 juli 2019 publiceerde het college de Beleidsregel vertrouwelijke omgevingsvergunningen Den Haag 2019. (Zie bijlage). Daarin wordt omschreven wanneer een omgevingsvergunning vertrouwelijk, dan wel geheim, kan worden verklaard door het college. Overeenkomstig artikel 30 van het reglement van orde voor vergaderingen en andere werkzaamheden van de raad, beantwoordt het college deze vragen als volgt.
1. Zijn er in het verleden al eerder vergunningen vertrouwelijk, dan wel geheim verklaard door het college? Zo ja, welke?
Ja, er was reeds een vergelijkbare procedure, deze is met dit besluit slechts geformaliseerd. Gezien het vertrouwelijke dan wel geheime karakter kunnen we niet aangeven om welke vergunning het gaat.
2. Kan het college voorbeelden noemen van vergunningen die door publicatie hebben geleid tot veiligheidsproblemen? Zo nee, waarom niet?
Nee, er is voldoende zorgvuldig met gegevens omgegaan. Voor burgers is het belangrijk te weten wat er in de directe leefomgeving gebeurt. Bij Beschermingsniveau 3 geheimhouding blijft het hele dossier inclusief ontvangst en bekendmaking van de beschikking geheim. Dit kan betekenen dat burgers onwetend worden gehouden over nieuwe ontwikkelingen die een zware impact op hun directe omgeving kunnen hebben en daardoor geen inspraak of bezwaar kunnen indienen.
3. Is het college het met mij eens dat dit een zeer zwaar middel is? Zo nee, waarom niet?
Dit is inderdaad een zwaar middel. Daarom is het hoogste beschermingsniveau alleen van toepassing voor zover het belang van de veiligheid van de Staat dat vereist. Dit is wettelijk bepaald in onder meer artikel 3.2 van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en artikel 10 Wet openbaarheid van bestuur (Wob).
4. Hoe zorgt het college ervoor dat de directe omgeving van een perceel of gebouw toch wordt ingelicht over aangevraagde omgevingsvergunningen, zodat zij gebruik kunnen maken van hun rechten?
De directe omgeving wordt bij geheimhouding niet ingelicht. Algehele geheimhouding komt slechts enkele keren per jaar voor en heeft tot op heden geen impact gehad op de directe omgeving van burgers.
5. Hoe zorgt het college ervoor dat de geheimhouding of vertrouwelijkheid van de aanvraag voor een omgevingsvergunning geen extra drempels opwerpt voor burgers die bezwaren willen uiten over de aangevraagde ontwikkeling?
Het college hecht eraan dat zo veel mogelijk gegevens kunnen worden verstrekt en daarmee zo min mogelijk drempels worden opgeworpen. Precies om die reden is deze beleidsregel vastgesteld. Per aanvraag wordt bepaald welke gegevens wel kunnen worden verstrekt in een zogenaamde publieksset, zodat er voor de omgeving voldoende informatie beschikbaar is om voor hun rechten op te komen.
6. Is het college alsnog bereid de beleidsregel aan te passen zodat ook bij beschermingsniveau 3 sprake is van publicatie van de stappen (bericht van indienen aanvraag en afgeven beschikking) en voor direct belanghebbenden inzage in de stukken en bezwaar mogelijk is? Zo nee, waarom niet?
Nee, dit is wettelijk niet mogelijk. Het college stelt dat geheimhouding van stukken alleen kan op basis van Artikel 10 van de Wet Openbaarheid van Bestuur (Wob). Bescherming van algemene veiligheid wordt hier echter niet als reden voor geheimhouding genoemd.
7. Kan het college toelichten waarom bescherming van algemene veiligheid als criterium voor geheimhouding of vertrouwelijkheid wordt gebruikt?
Algemene veiligheid is een breed begrip en wordt niet specifiek genoemd in de Wob, maar valt uitgesplitst naar onderdelen wel onder deze wet. Het gaat vooral om de bescherming van burgers en in een bredere context om de bescherming van de maatschappij. Het verstrekken van gevoelige informatie blijft achterwege voor zover het belang daarvan niet opweegt tegen de nadelen of gevolgen die openbaarmaking kunnen hebben. Het kan bijvoorbeeld gaan om informatie over
beveiligingssystemen, bedrijfsgevoelige informatie of informatie die kan worden misbruikt voor sabotagedoeleinden. In de toelichting op de beleidsregel zijn de criteria voor bescherming beschreven.
8. Is het college het met mij eens dat de brede interpretatie van het begrip algemene veiligheid kan leiden tot willekeur? Zo nee, waarom niet?
Nee. Deze beleidsregel geeft helderheid over hoe de gemeente omgaat met het begrip algemene veiligheid.
In artikel 7 worden de criteria voor het toevoegen van percelen genoemd. Daarover de volgende vragen:
9. Wat is de reden voor de plaatsing van politiekantoren op de lijst internationale veiligheid?
Onder politiekantoren vallen ook internationale organisaties zoals Europol en Eurojust. De reden van plaatsing op de lijst met percelen die vertrouwelijk moeten worden behandeld is om sabotage middels informatie over de beveiliging van deze locaties te bemoeilijken.
10. Hoe wordt de reikwijdte van de plaatsing op de lijst bepaald? Wat betekent de plaatsing van NS stations op de lijst voor de percelen en ontwikkelingen in de omgeving van de stations? Staat de fietsenstalling, bovenbouw KJ-plein, overkapping busstation en eventuele projecten boven de sporen bijvoorbeeld ook op deze lijst?
In de nadere algemene toelichting en de toelichting op artikel 7 worden criteria voor plaatsing op de lijst verduidelijkt. De NS stations vallen onder het criterium: ‘risicovolle locaties waar de algemene veiligheid van (veel) mensen in het geding kan komen’. Bij indiening van een omgevingsvergunning op een dergelijke locatie wordt er gekeken of er vertrouwelijkheid van toepassing is op (een deel van) de stukken, waarbij in eerste instantie wordt uitgegaan van openbaarheid. De plaatsing van de NS stations heeft geen betekenis voor de ontwikkelingen in de omgeving van de stations.
11. Als het criterium ‘plekken waar veel mensen komen’ aanleiding is dat stations, tunnels, het ADO Stadion en World Forum op de lijst komen, hoe kijkt de gemeente dan aan tegen andere plekken waar veel mensen zich verzamelen zoals de Grote Marktstraat, de Haagse Markt, het OCC en het strand en de boulevard van Scheveningen? Geldt hier dit criterium niet?
De beleidsregel is gebaseerd op de wettelijke grondslag of bevoegdheid die voortvloeit uit onder meer de Wabo, activiteit bouwen en ziet dus op de gebouwde omgeving en niet op het gebruik van wegen, pleinen en dergelijke. Het college heeft er verder voor gekozen om de lijst van soorten percelen/ panden die bescherming genieten zo beperkt mogelijk te houden.
12. Kan het college beschrijven hoe, volgens deze regels, de mogelijke vestiging van de Israëlische ambassade in een monument aan Plein 1813 zou zijn verlopen? Zou er dan sprake van het hoogste beschermingsniveau zijn geweest als deze regels toen al golden? Waren de stukken voor deze ontwikkeling dan geheim verklaard?
Ambassades vallen onder het beveiligingsniveau vertrouwelijk. Dit betekent dat bij verbouwingen of nieuwe vestigingen wordt bepaald welke delen van een aanvraag omgevingsvergunning openbaar kunnen worden gemaakt.
13. Kan het college aangeven in welke categorie een noodzakelijke omgevingsvergunning voor de vestiging van de Israëlische ambassade aan de Johan de Wittlaan valt?
Zie antwoord bij vraag 12.
14. Het college geeft aan dat het centrale register door ambtenaren actueel wordt gehouden. Echter de beleidsregel beschrijft niet hoe dit proces eruit ziet. Kan het college dit toelichten?
De oorspronkelijke lijst wordt in zijn geheel geactualiseerd aan het nieuwe beleid en wordt overgezet naar het centraal register. Naar aanleiding van nieuwe aanvragen en op grond van informatie over veranderingen in gebruik , houden geautoriseerde ambtenaren (zie artikel 1 begripsbepalingen) de lijst
actueel, volgens interne werkafspraken.
15. Voor hoe lang geldt de geheimhouding en/of vertrouwelijkheid?
Voor zolang als noodzakelijk is. Met andere woorden: zolang het betreffende object voldoet aan de criteria voor bescherming. Als bijvoorbeeld een ambassade een pand verlaat en zich elders vestigt wordt het oude adres uit het register geschrapt en vervangen door het nieuwe adres. Bij elke aangevraagde omgevingsvergunning wordt getoetst of (een deel van) de aanvraag alsnog openbaar kan worden behandeld.
16. Kan het college jaarlijks een lijst van de percelen en ingediende en behandelde aanvragen naar de raad sturen waaruit duidelijk blijkt welke percelen zijn afgevoerd van of toegevoegd aan de lijst? Zo nee, waarom niet?
Nee, het gaat om een wettelijke afweging ten opzichte van de veiligheid.
17. Kan het college aangeven hoeveel aanvragen er onder de verschillende geheimhoudingscategorieën al zijn ingediend en hoe daarover is beschikt? Zo nee, waarom niet?
In de afgelopen 2 jaar viel gemiddeld 1,35 % van de aanvragen onder vertrouwelijk en slechts enkele aanvragen per jaar onder geheimhouding. Met deze nieuwe beleidsregel verwachten we dat het percentage vertrouwelijk behandelde aanvragen zal dalen.
18. Kan het college maandelijks een lijst met aanvragen en beschikkingen naar de raad sturen die geheim dan wel vertrouwelijk zijn verklaard? Zo nee, waarom niet?
Zie het antwoord bij vraag 16.
19. Is een eventueel besluit van het college om een aanvraag of beschikking vertrouwelijk of geheim te verklaren een voor bezwaar en beroep vatbaar besluit? Zo nee, waarom niet? En zo ja, hoe wordt dat dan gepubliceerd?
Nee, de handelswijze bij vertrouwelijke omgevingsvergunningen vloeit rechtstreeks voort uit de Wabo en de Wob.
20. Is het college het met mij eens dat Den Haag als stad van vrede en recht naar haar inwoners transparant moet zijn over de manier waarop de internationale instellingen – waaronder ook ambassades – impact hebben op de omgeving? En dat transparantie over omgevingsvergunningen daar bij hoort? Zo nee, waarom niet?
Ja, dat is de reden voor formalisering van de werkafspraken in deze beleidsregel.
21. Is het college bereid de beleidsregel vertrouwelijke omgevingsvergunningen Den Haag 2019 in te trekken en te komen tot een beleidsregel waarin de rechten van de inwoners van Den Haag centraal staan in plaats van de belangen van de aan vragers van vergunningen? Zo nee, waarom niet?
Het college streeft met deze beleidsregel, naar een hoge graad van transparantie van het uitvoeringsbeleid. Als een object vertrouwelijk is zal het onderwerp altijd worden gepubliceerd en wordt een publieksset samengesteld met zoveel mogelijk openbare stukken. In de eerste plaats staan de rechten en de veiligheid van burgers centraal, daarnaast gebeurd dit zonder dat de belangen van aanvragers onevenredig worden geschaad.
Het college van burgemeester en wethouders,
de wnd. secretaris, de wnd. burgemeester,
Dineke ten Hoorn Boer Johan Remkes
In de pers
– AD
– Omroep West
– Den Haag FM
– Dagblad070