Middenin het ijspaleis besprak de gemeenteraad op 16 september 2020 de begroting tijdens de algemene politieke beschouwing. Een debat waarin partijen de degens kruisen over hun idealen en concrete voorstellen voor de stad, maar dat bleek toch wel lastig in dat grote atrium met de nodige galm, vertragingen met de geluidsinstallatie en de nodige afstand tot elkaar.
Fractievoorzitter Joris Wijsmuller van de Haagse Stadspartij richtte zich woensdag tijdens zijn betoog niet alleen op de onderwerpen waar veel van zijn collega’s het ook over hadden: de gevolgen van de corona-pandemie, de economische crisis, de woningnood in de stad en de vele integriteitskwesties.
Hij verwees heel nadrukkelijk ook naar de Black Lives Matter-beweging, een nieuwe generatie die wereldwijd een vuist maakt tegen racisme. “Waarom horen we de wethouder niet in het racisme-debat en wachten we al twee jaar op de nieuwe anti-discriminatie-nota?”, zo vroeg Wijsmuller zich af. De Haagse Stadspartij wil een integrale aanpak van het stadsbestuur om racisme op alle terreinen tegen te gaan. En een actieve wethouder die een portefeuille-overstijgend mandaat krijgt.
Hieronder het hele betoog van Joris Wijsmuller.
“Voorzitter, weet u wat dit betekent (opgaande beweging van links naar rechts)? Het is de opgaande lijn van het aantal Corona-besmettingen in Den Haag. De GGD-Haaglanden kan de groeiende vraag naar testen en het vereiste bron- en contactonderzoek niet meer aan. Steeds meer Haagse scholen gaan dicht door Corona of moeten klassen naar huis sturen. Den Haag is een Coronabrandhaard waarvoor Code Oranje moet gaan gelden. Maar wat doet de Veiligheidsregio? En wat doet het college? Kunt u eindelijk de oorverdovende stilte doorbreken en aangeven welke maatregelen worden getroffen om het groeiend aantal Corona-besmettingen in te dammen en de capaciteit van de GGD te vergroten?
De wereld is getroffen door een virus dat ons leven op zijn kop zet. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog staat in onze samenleving niet de economie, maar onze gezondheid centraal. Zorg, onderwijs, huisvesting en voedselvoorziening blijken onmisbare basisvoorzieningen te zijn in onze maatschappij. Flexibilisering van de arbeids- en de woningmarkt bracht al veel bestaansonzekerheid, maar nu met Corona zien we dat mensen hierdoor als eerste hun werk verliezen en op straat komen te staan. Het aantal daklozen loopt verder op. Het gaat om basale mensenrechten die lang zijn veronachtzaamd, en waarvan het belang nu pas echt lijkt door te dringen. Daar lees ik in de nieuwe begroting veel te weinig over.
Wel zijn de effecten van corona op alle programma’s in de begroting meegenomen. Dat is logisch, maar waarom daarnaast nog een aparte Coronabuffer van 81,5 mln moet worden ingesteld is mij niet duidelijk. De buffer is bedoeld om de financiële impact van de crisis op te vangen, terwijl de financiële impact al is verwerkt in de programma’s. Dat is toch dubbelop? Graag een reactie van het college. De Coronabuffer is gevuld met een greep uit de Algemene Reserve waardoor er nu een tekort is van 72 miljoen. Dit wordt in deze begroting niet opgelost, maar vooruitgeschoven. Gespeculeerd wordt op verkoop van gemeentelijk vastgoed. Dat is kortzichtig. Vastgoed is schaars en moet niet worden verpatst aan de markt, maar worden ingezet voor maatschappelijke doelen zoals Maakhaven of Landgoed Ockenburch. Ook is het wrang dat de gemeente steeds weer opdraait voor de miljoenen aan kostenoverschrijdingen bij vastgoedprojecten (nu al meer dan 50 mln!), en vervolgens haar eigen vastgoed moet verkopen om de gaten te dichten.
De gemeentekas is tot op de bodem leeg geschraapt, althans zo doet het college het voorkomen. Want waar de reserves de afgelopen jaren als sneeuw voor de zon zijn verdwenen, stijgen nieuwe reserves de komende jaren tot boven het miljard. Met dank aan de Enecogelden. Maar dat geld is door het college al geoormerkt, dus daar mogen we van het college niet aankomen. Als we het Enecogeld buiten beschouwing laten is er wel degelijk een structureel financieel probleem. Feit is dat het Rijk ons heeft opgezadeld met zware bezuinigingen op bijstand, WMO en Jeugdzorg. Eerder al zagen we dat het Rijk zich verder terugtrok uit de volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en het openbaar vervoer. Ook daar draait de gemeente nu zelf voor op. Meer structurele en voor de hand liggende oplossingen voor de financiële tekorten zijn hard nodig zoals het verhogen van de OZB of andere belastingen, maar het college schuift deze hete aardappel voor zich uit. Er komt nog een najaarsnota om de effecten van de Coronacrisis op te lossen met een sociaal economisch herstelplan. Durft het college dan te kiezen voor een samenleving gebaseerd op solidariteit met prioriteit voor zorg, onderwijs, wonen en duurzaamheid?
(Integriteit)
Dit is de tweede begroting in een jaar tijd. Dat heeft alles te maken met de rollercoaster van het afgelopen politieke seizoen waarin stadhuis en stad geteisterd werden door integriteitskwesties. Dat naast de algemene politieke beschouwing vandaag ook een wethouderswissel op de agenda staat, is illustratief voor de situatie: het stadsbestuur is veel met zichzelf bezig. De twee grootste partijen in de raad liggen onder vuur, de een vanwege vermeende corruptieschandalen en de ander met vermeende vastgoed-schandalen. Het college heeft integriteits-maatregelen getroffen en wil op papier haar leven beteren, maar in de praktijk zien we dat er nog steeds krampachtig zoveel mogelijk onder de pet wordt gehouden en de raad enorm veel moeite moet doen om zaken bespreekbaar en openbaar te maken, zoals over het vertrek van de DSO-topambtenaar. Projectontwikkelaars blijven ondanks het vertrek van de topambtenaar de dienst uitmaken en schuiven extra kosten door naar de gemeente, zoals recent weer met het KJ-Plein. Dat kan niet en is volgens mij ook strijdig met de afspraken waarbij is vastgelegd dat 51 sociale woningen worden gerealiseerd door een corporatie. Het college kan toch niet in strijd met de aanbesteding handelen? Heeft de corporatie Arcade hiermee ingestemd? Graag een reactie van het college. Wanneer het college geen openheid geeft, dan moeten we het zelf maar weer doen. Het probleem zat dus niet bij die ene ambtenaar, maar is veel breder. De onderste steen is nog lang niet boven en de Haagse Stadspartij zal niet rusten voordat er een raadsonderzoek start naar alle vastgoedperikelen. Ik reken op steun daarvoor in deze raad.
Over de rol van de raad is meer op te merken. Te vaak trekt het college aan de touwtjes en sluiten coalitiefracties braaf de rijen. In plaats van een open bestuurscultuur zien we een gesloten angstcultuur. Dit geldt ook voor de partijfinanciering waar nog steeds geen stappen in zijn gezet. Integriteit is niet alleen een zaak van het college, maar ook van de raad.
Voor onze controlerende taak is de uitbreiding van de Rekenkamer, waarvoor nu jaarlijks meer geld beschikbaar wordt gesteld, overigens wel een goede zaak. Complimenten voor het college dat het de motie van de Stadspartij hierover zonder zeuren heeft opgepakt.
(Kunst en Cultuur)
Tegelijk met de begroting gaan we in november het kunstenplan definitief vaststellen. Een kaalslag dreigt omdat het college krampachtig vasthoudt aan de adviezen van de Adviescommissie. Het gevolg is dat grote, gevestigde instellingen in deze stad meer subsidie krijgen, en het middenkader en veel kleinere instellingen steeds minder. Voor de Haagse Stadspartij onverteerbaar, en wij komen dan ook met voorstellen om dit te herstellen. Ook voor broedplaatsen ziet de toekomst er zorgelijk uit. Plekken als De Helena, de Appelloods en The Grey Space moeten vrezen voor hun toekomst. En waarom gaat de Corona-steun van het college slechts uit naar gevestigde gesubsidieerde instellingen, en worden kunstenaars en makers aan hun lot overgelaten?
(Economie)
Economisch zal en moet er veel veranderen. Het aantal faillissementen is ondanks Corona nog nooit zo laag geweest, maar de klap gaat vermoedelijk nog komen. Inzetten op verdere groei van toerisme en horeca is voor de Haagse Stadspartij geen optie. Deze sectoren zijn sterk gevoelig voor zaken die we niet in de hand hebben zoals het weer en een pandemie. Met seizoensbaantjes en flexibele arbeid levert toerisme geen structurele bijdrage aan de werkgelegenheid. En als het beleid niet rigoureus verandert, zal Costa Scheveningen ook de komende zomers met toeristen overspoeld worden. Wat voor een ellende dat betekent, hebben we deze zomer helaas kunnen zien. Inmiddels lopen de kosten om alles in goede banen te leiden zo hoog op, dat het toerisme de gemeente meer kost dan het opbrengt.
(Groen)
Door Corona, maar zeker ook vanwege de klimaatverandering, zal de openbare ruimte anders ingericht moeten worden. Groen is cruciaal voor de leefbaarheid, de biodiversiteit en het tegengaan van hitte-eilanden en verdroging. Den Haag heeft veel achterstallig groenonderhoud en de ambities voor vergroening worden niet waargemaakt. We zien wel dat bomen worden gekapt (zoals de Mient en de uitbreiding van Madurodam), maar waar blijven al die beloofde extra bomen, en waar blijft de bomennota?
(Wonen)
De woningnood is groot en weerbarstig. De stad is blijven groeien de afgelopen jaren, maar of dat doorzet is nu wel de vraag. Door Corona zal ook de woningmarkt veranderen, want met het thuiswerken hoef je niet meer dicht bij je werk in de stad te wonen. Desondanks blijven de zorgen groot. De huisvesting van daklozen, arbeidsmigranten, zorgbehoevenden en woonwagenbewoners is dramatisch geregeld. Sociale woningbouw wordt door het college weggegeven aan beleggers waardoor woningen niet meer toegankelijk zijn voor alle doelgroepen, en betaalbaarheid op lange termijn niet langer gegarandeerd is. Waarom laat de wethouder wonen, die bij de verkiezingen nog 40% sociaal wilde, dit nu gebeuren en staat hij toe dat er in het CID niet eens 30% sociaal wordt gerealiseerd?
(Stadsontwikkeling)
De woningbouwplannen slaan neer in het CID en ZuidWest. De Binckhorst is een van de meest in het oog springende gebieden, maar daar is een groot spanningsveld tussen enerzijds wonen en anderzijds bedrijvigheid en cultuur. Ondanks de harde beloftes van het college dreigt het wonen de overhand te krijgen. De toekomst van het Skatepark, cultuur- en sportcentrum Moof, de Asfalt- en betoncentrale, de Escherhal en bedrijven als Maison Kelder staan op het spel. De inspraak is een farce en voor de noodzakelijke voorzieningen zijn geen concrete plannen. Het spannende industriële en authentieke karakter van de Binckhorst dreigt te worden ingewisseld voor een saaie nieuwbouwwijk vol wolkenkrabbers en een snelweg. Met de plannen voor de Dreven, Gaarden, Zichten en de Venen zien we hetzelfde patroon. De unieke groene, stedenbouwkundige opzet van Den Haag ZuidWest gaat straks verloren. De huidige bewoners kunnen alleen terugkomen in de nieuwbouw als ze het kunnen betalen. ‘Samen stad maken’ is er niet meer bij. En maakt het college nog werk van initiatieven van onderop op de woningmarkt? Er komt een digitale Kavelwinkel, maar de ambities op het gebied van Zelfbouw, Groepswonen en Wooncoöperaties blijven vaag en onduidelijk. Graag hoor ik hier meer over, want veel tijd is er niet meer deze raadsperiode.
(Klimaat en GroenLinks)
In dat licht wil ik nog bijzondere aandacht vestigen op de twee GroenLinks-wethouders in het college die hun nek niet uitsteken maar slechts hun tijd lijken uit te zitten, terwijl er juist hard moet worden gevochten voor het tegengaan van klimaatverandering en voor het tegengaan van dakloosheid. Als je niet wilt vechten voor je zaak maar slechts een bijrol accepteert, waarom zit je dan in het college? Waar blijven de concrete doelen en nieuwe plannen voor de energietransitie en de besteding van het Enecogeld? Waarom voelen duurzame bewonersinitiatieven zich niet gesteund door de gemeente? Waarom krijgen belangenbehartigers voor maatschappelijke opvang het gevoel dat we dweilen met de kraan open? Waar blijven bijvoorbeeld de noodzakelijke extra plekken voor dakloze moeders?
(Stop racisme)
Voorzitter, we weten nu allemaal wat dit betekent (vuist in de lucht). 2020 is niet alleen het jaar van Corona, maar ook het jaar van Black Lives Matter, een nieuwe generatie die wereldwijd een vuist maakt tegen racisme. De koning sprak gisteren behartigenswaardige zinnen over institutioneel racisme in Nederland, zoals “Invloed van huidskleur op iemands kansen is een wezenlijke bedreiging voor de kwaliteit van de rechtsstaat.” En “In ons land is iemands huidskleur of naam nog steeds teveel bepalend voor iemands kansen. Dat is onaanvaardbaar.” Wat doet de gemeente? Kunnen we er nu zeker van zijn dat de gemeente Dan Haag geen enkele activiteit subsidieert waarbij zwarte piet figureert? Waarom horen we de wethouder niet in het anti-racismedebat, en waarom wachten we nu al twee jaar op de anti-discriminatie-nota? Wat de Haagse Stadspartij betreft komt er een integrale aanpak waarin de verantwoordelijke wethouder portefeuille-overstijgend mandaat krijgt.”