Plusminus 50 sympathisanten van het actiecomité Bethel Blijft togen op 4 november 2015 naar het stadhuis voor een debat over de toekomst van de Bethelkerk aan de Händellaan. In amper twee maanden tijd is de actiegroep erin geslaagd een stevig protest te organiseren vóór behoud van de kerk en tegen de komst van een nieuwbouwcomplex met 40 woningen. De actievoerders droegen ook een eigen plan aan: Het Amadeushof. Dat zou het kerkgebouw intact laten en voorzien in een behoefte aan ateliers en werkplekken; een lunchroom zou dienst kunnen doen als sociale ontmoetingsplaats voor ouderen.
De acties hebben succes gehad. De bewoners krijgen tijd om hun plan verder te ontwikkelen. Op verzoek van de gemeenteraad zegde wethouder Joris Wijsmuller (Haagse Stadspartij) dit toe tijdens de gemeenteraadscommissie over de geplande sloop van de Bethelkerk.
Peter Bos, raadslid van de Haagse Stadspartij, pleitte in de raadscommissie voor behoud van de kerk en hield het volgende betoog:
De kerkgang loopt bij de Protestantse Gemeente en het Bisdom al jaren terug en dit betekent dat er kerkgebouwen afgestoten worden. Daar heeft de Haagse Stadspartij begrip voor. Dat de gemeente Den Haag met zowel het Bisdom als de Protestantse Gemeente overleg voert en samen tot oplossingen probeert te komen is prima en heeft de afgelopen jaren veel opgeleverd. Een flink aantal kerkgebouwen is weliswaar afgestoten, maar van gemakzuchtige sloop is tot op heden geen sprake. De laatste keer dat een kerk gesloopt werd was in 2003 met de Petrakerk aan de Thorbeckelaan. Sloop is gelukkig uitzonderlijk, want kerkgebouwen zijn belangrijke identiteitsdragers in de stad, zijn vaak beeldbepalend en worden gewaardeerd door buurtbewoners. Daarnaast zijn het unieke gebouwen die vaak heel sfeervol zijn en daardoor uitermate geschikt zijn voor allerlei nieuwe moderne functies. Zowel commercieel als maatschappelijk. Geen wonder dat het de afgelopen jaren steeds is gelukt om leegkomende kerken een tweede leven te geven.
De insprekers vandaag laten zien dat er toch ook zorgen zijn en het soms lelijk mis dreigt te gaan. Naast de Bethelkerk speelt eenzelfde problematiek ook bij de Sacramentskerk in de Vogelwijk waar al jaren gesproken wordt over sloop van de kerk en de buurt zich intensief bemoeit met de planvorming.
Voor mijn fractie is sloop van kerkgebouwen in principe ongewenst en moet er een helder beleid zijn op dit gebied. Er is weliswaar een soort stappenplan dat ooit door het college speciaal voor de afstoot van kerken is ontwikkeld, maar daar zet ik toch wel vraagtekens bij. Ten eerste is het een stappenplan dat nog stamt uit de tijd van de Masterplannen. En ik heb toch wel de overtuiging dat we nu in een geheel andere tijd zitten. Als we bijvoorbeeld zien hoe het is gegaan bij de Bethelkerk, dan zien we dat de buurtbewoners in een erg laat stadium bij het proces betrokken worden. Sterker nog, de bewoners zijn tot op de dag van vandaag niet officieel benaderd door de PGG en ook niet door de gemeente. De buurtbewoners hebben nu –terecht- het gevoel dat zij voor een voldongen feit staan en niet serieus zijn genomen. Dan kun je als gemeente of als kerkorganisatie zeggen en roepen wat je wilt, maar het vertrouwen is dan gewoon weg.
Het is erg spijtig dat het zo gelopen is en ik vind dat we dit zo niet moeten doen. Dit moet in het vervolg echt anders. De bewoners moeten in een vroeg stadium worden betrokken bij dit soort ingrijpende plannen. Het zijn juist de bewoners die vaak goede plannen en ideeën kunnen aandragen voor een nieuwe invulling van leegkomende gebouwen en ik zou er dan ook voor willen pleiten om mbt de Bethelkerk een pas op de plaats te doen en zelfs een stap terug te doen.
Allereerst zou ik willen pleiten voor een breed gedragen kerkenvisie die we kunnen ontwikkelen. We kunnen meekijken hoe andere gemeentes dat hebben gedaan, bijvoorbeeld in Bergen op Zoom en hoeven dus het wiel niet opnieuw uit te vinden. Een Kerkenvisie is ook iets wat door het Cuypersgenootschap wordt bepleit. Omdat ook in de toekomst verwacht wordt dat meer kerken gaan sluiten lijkt het me goed om zo’n visie te ontwikkelen.
Het herbestemmen van kerken is niet eenvoudig. Het zijn vaak lange en taaie processen, maar achteraf is er altijd de meeste waardering als een kerkgebouw een tweede leven krijgt. Er komt van alles om de hoek kijken en veel factoren spelen daarbij een rol, maar wat essentieel is, is dat er tijd genomen wordt om tot een goed plan te komen. We hebben veel voorbeelden in Den Haag. Kijk naar de Pnielkerk in Duindorp, tegenwoordig een Gandhi Centre, de Julianakerk in Transvaal, de Berlagekerk die binnenkort een museum wordt, de Regentenkamer die tegenwoordig in een kerk huist, de Nieuwe Kerk in de Duinstraat, de Lourdeskerk in Scheveningen. En dichter bij huis de Grote Kerk en de Nieuwe Kerk. Allemaal voormalige kerkgebouwen die een nieuwe functie hebben gekregen dankzij initiatiefrijke mensen uit de stad.
De bovenstaande voorbeelden zijn voorbeelden van wat we tegenwoordig Haagse Kracht noemen. Wat mij betreft is Haagse Kracht geen marketingterm, maar een uniek Haags fenomeen waar we trots op moeten zijn en waarmee we veel mooie projecten mee kunnen realiseren. Kijk naar Plan B voor Ockenburgh en al die andere bewonersinitiatieven in de stad. Die Kracht is overal in de stad aanwezig en het domste is om die Kracht te negeren en buiten te sluiten. Laten we dus de bewoners de kans geven om een plan te ontwikkelen voor de kerk. Ik begrijp ook van de bewoners dat die plannen er zijn. Laten we dat serieus nemen en de plannen een kans geven. Als die plannen uiteindelijk niet haalbaar zijn kunnen we later altijd nog besluiten om te slopen, maar dan hebben we in ieder geval ons best gedaan.
Hoe staat het met de ruimtenood aan gebedsruimtes die met de nota Ruimte voor Gebed moest worden gelenigd? Hoe hoog is de ruimtenood momenteel? De nota stamt uit 2005 en destijds was er een tekort van 20.000 m2. Moeten we niet eens een update en een evaluatie maken?
De Bethelkerk bevindt zich in Boheemen Noord, een wijk die volgens het Monumenten Inventarisatie Project is aangewezen tot gebied met bijzondere waarde. Dat betekent dat bij planvorming rekening gehouden moet worden met de aanwezige cultuur-historische waarde en de stedenbouwkundige opzet. In hoeverre is het college hiervan op de hoogte?
Wat is er volgens het Gebiedsprogramma Boheemen Noord/Waldeck nodig in de wijk?
Er zijn nogal wat woningbouwplannen in de omgeving. Bij de Componist is nieuwbouw gepland, op de plek van handbalvereniging Wings, de volkstuintjes bij Oning idem. Hoe staat het daarmee? Is er een overzicht van alle plannen?
Kent het college het plan Amadeushof dat door omwonenden is gemaakt?