Het was een roerige avond tijdens het event Populisme en Straatpolitiek op 11 oktober in de Haagse Hogeschool. De dialoog werd al snel toch een soort debat, maar de breuklijnen op links werden hierdoor wel helder. Deze avond gingen Willem Schinkel, Rogier van Reekum, Fatima Faïd en Tim ‘S Jongers in gesprek over linkse politiek en het huidige gure rechtse klimaat.
In het eerste deel openden Schinkel en Van Reekum met een pessimistisch beeld van de politieke toekomst in Nederland. Zij stelden dat er eigenlijk niet veel is veranderd, maar dat de onderstroom van racisme en extreemrechtse politiek van de afgelopen 20 jaar nu aan de oppervlakte is gekomen. Hoewel de steun niet per se is gegroeid in het aantal stemmen, zijn extreemrechtse sentimenten wel veel nadrukkelijker aanwezig in het publieke debat en in de samenleving.
Schinkel en Van Reekum denken dat de politiek in Nederland de komende 20 jaar niet ten goede zal veranderen. Ook geven ze aan dat landen die linksaf slaan vaak ‘gestraft’ worden. Dit door machtsverhoudingen binnen de EU, en omdat de belangen van internationale bedrijven en aandeelhouders prioriteit hebben en niet in het gedrang mogen komen. Hierdoor is systeemverandering lastig, of zelfs onmogelijk. Een helder antikapitalistisch alternatief ontbreekt volgens hen.
Fatima Faïd zette daar de Black Panthers tegenover. Zij organiseerden een parallel systeem door het bieden van onderwijs in de vorm van huiswerkbegeleiding voor kinderen, maar ook door bewustwording te creëren over het systeem en praktische steun te bieden aan lokale gemeenschappen, onder andere door het verstrekken van eten en andere middelen. Dit is een methode om het heersende systeem irrelevant te maken, en in die zin is het systeemverandering. Hiernaast kwamen zij op voor het Amerikaanse grondrecht om – ook als Zwarte man – wapens te mogen dragen en deden zij dit vervolgens ook om hun gemeenschap te beschermen. Door mensen bewust te maken van hun (grond)rechten konden zij de regels van het systeem inzetten voor systeemverandering.
Alle drie de sprekers in dit deel riepen op tot radicaal tegengeluid. Door niet te wachten op toestemming van bovenaf, om op te komen voor je eigen rechten en zo ruimte te creëren binnen het systeem.
Na de pauze reageerde Tim ‘S Jongers op het eerste deel. Hij stelde dat hij het een veel te radicaal verhaal vond. Volgens hem heeft 80% van de Nederlanders het goed en werkt het systeem voor hen. Het hele systeem omgooien omdat het voor de minderheid niet werkt vond hij geen goede route. Hij wil juist het huidige systeem aanpassen, en heeft vertrouwen in de sociaaldemocratie. Hij gaf aan dat problemen pas een crisis worden genoemd zodra het de midden- en bovenklasse raakt en zij zich zorgen gaan maken over de toekomst. De bovenklasse en mensen die de dienst uitmaken binnen het systeem moeten worden overtuigd om socialer te zijn en betere beslissingen te nemen. Hierbij noemde hij een aantal voorbeelden zoals Collectief kapitaal, waarbij het al gebeurt dat mensen in een gunstige financiële positie mensen in armoede ondersteunen. Ook vond hij het een gemiste kans dat de linkse partijen sociale voorstellen van rechts in het regeerakkoord niet ondersteunen en proberen aan te scherpen.
Faïd vond dat een heilloze weg. Mensen in armoede mogen niet afhankelijk worden van giften van ‘rijken’. Zij ziet veel meer in bewustwording creëren onder de sociaaleconomisch kwetsbare groepen en volledige systeemverandering. Politiek is natuurlijk wel vuile handen maken, en je zal je in de raad (of tweede kamer) altijd moeten verhouden tot extreemrechtse voorstellen, maar actief bijdragen aan een extreemrechtse coalitie zodat het allemaal wat socialer wordt gaat haar echt te ver.
Door de grote verschillen wisten deelnemers in dit deel lastig gemeenschappelijke grond te vinden. In onze debatcultuur is dialoog niet de norm. De enige duidelijke gemene deler was de behoefte om bewustwording te creëren. Enerzijds bij de mensen die aan de knoppen draaien binnen het systeem, en anderzijds onder de gemarginaliseerde groepen. Toch kan gezegd worden dat van de sociaaldemocraten verwacht kan worden dat ze beetje bij beetje binnen het systeem aan verandering willen werken. Sommigen desnoods door op punten samen te werken met (extreem)rechts. Faïd, Schinkels en Reekum geloven meer in bottom-up en rechts geen lucht geven. Mensen stimuleren en ondersteunen om zichzelf te organiseren, daarmee bewust worden van hun positie, druk zetten op het systeem en zo werken aan de verbetering daarvan.
De bijeenkomst was erg goed bezocht, er was een zeer divers publiek qua leeftijd, culturele achtergrond en ideologie. Aanwezigen stelden vragen als ‘Wat is de definitie van links volgens de deelnemers?’ en ‘Hoe begeleiden we kinderen die in het huidige rechtste klimaat niet meer naar school durven omdat zij te maken krijgen met racistisch pestgedrag van medeleerlingen?’ Maar de hoofdvraag was: ‘Wat kunnen wij nu samen concreet doen om vooruit te komen en de positie van mensen te verbeteren?’
Wij hopen in vervolggesprekken deze en andere vragen samen met jullie verder uit te diepen! Heb jij nog tips voor andere sprekers en onderwerpen? Laat het ons weten!
Dit evenement was georganiseerd door de Haagse Hogeschool, de deelnemers waren:
Tim ‘S Jongers is politicoloog, bestuurskundige, publicist en directeur van de Wiardi Beckman Stichting (wetenschappelijk bureau PvdA). In zijn werk focust hij op de kloven die door onze samenleving lopen. In zijn boek ‘Beledigende Broccoli’ maakte hij duidelijk waarom goedbedoeld beleid vernederend uitpakt voor mensen met bestaansonzekerheid. In zijn nieuwe boek ‘Armoede uitgelegd aan mensen met geld’ geeft hij welvarenden een spoedcursus over armoede; “Want armoede bestrijden kan pas als zij anders leren kijken”. Voor de Correspondent schrijft hij als correspondent Samenleven over thema’s als armoede, bestaansonzekerheid en sociaal beleid.
Rogier van Reekum is socioloog en filosoof. Hij is universitair docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn werk gaat over de politiek van grenzen, migratie, nationalisme, burgerschap en publieke controversen. Hij schreef, samen Willem Schinkel, Theorie van de Kraal. Begin dit jaar publiceerde hij Out of Character: debating Dutchness, narrating citizenship.
Willem Schinkel is socioloog en filosoof, en hoogleraar sociale theorie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Schinkel pleit voor een nieuwe politisering die ‘Links van Links’ moet worden gecreëerd, waarbij hij pleit voor een her-ideologisering van het linkse politieke spectrum in Nederland. Zo roept hij de vraag op hoe representatief en effectief ons huidige kapitalistisch gedreven democratische stelsel is. Hij schreef recent o.a. Politieke stenogrammen, De hamsteraar en Pandemocatie. En, samen met Rogier van Reekum, Theorie van de Kraal.
Mart Nooijen ( moderator) is antropoloog, beleidsmaker, gespreksleider en muzikant. Hen combineert ervaringskennis over omgaan met fundamentele veranderingen als transpersoon met een scherpe blik, en een hart voor mensen. Momenteel staat hen op de planken met de voorstelling ‘Het eerste avondmaal’ en zet die zich in voor de voedseltransitie.
Fatima Faïd is raadslid Haagse Stadspartij, activist en spreker. Voordat zij in 2012 actief werd in de Haagse gemeenteraad werkte Fatima als hulpverlener en adviseur zorg en welzijn voor stadsdeel Centrum in Den Haag. Door haar jarenlange achtergrond in zowel zorg en welzijn als straatpolitiek heeft zij veel ervaring op het gebied van inclusiviteit, sociale- en politieke uitsluitingsmechanismen, activisme en (het oprichten en verduurzamen van) Grassrootbewegingen.