Het nieuws dat een kernlid van de Haagse kunstcommissie directeur wordt van Writers Unlimited leidt bij de Haagse Stadspartij tot veel ergernis en onbegrip. Dezelfde kunstcommissie heeft namelijk vorige maand geadviseerd dat Writers Unlimited (dat o.a. het literatuurfestival Winternachten organiseert) extra subsidie krijgt in de komende kunstenplanperiode.
Peter Bos, raadslid van de Haagse Stadspartij: “De schijn van belangenverstrengeling is hier ernstig in het geding. Ook al heeft Ellen Walraven naar eer en geweten gehandeld, op het moment dat je solliciteert naar een functie bij een instelling waarover je als commissie onafhankelijk dient te adviseren over subsidietoekenning moet je je terugtrekken.”
Het college zegt de commotie te betreuren, maar wijst er op dat Ellen Walraven niet heeft deelgenomen aan de beoordeling van de aanvragen van Writers Unlimited. Peter Bos: “Ze is kerncommissielid Theater en heeft in de kerncommissie een stem gehad over het uiteindelijke integrale advies. Dat alleen al is in strijd met de gewenste onafhankelijkheid en neemt de schijn van belangenverstrengeling niet weg”.
Pikant is dat de commissie het andere literatuurfestival Crossing Border volledig heeft laten vallen, terwijl beide festivals vergelijkbare kritiek hebben gekregen van de commissie.
In schriftelijke vragen heeft Peter Bos het college om opheldering gevraagd. Behalve de rol van Ellen Walraven stelt het raadslid ook de rol van voorzitter Johannes Leertouwer ter discussie. Bos: “De heer Leertouwer was naast voorzitter ook aangesteld als sectordeskundige op het gebied van Letteren. Maar hij is violist en dirigent en heeft geen specifieke kennis op het gebied van literatuur. Ook hij is dus betrokken geweest bij de aanvragen van Crossing Border en Writers Unlimited. Dat vind ik bizar en in strijd met de regels die daarover zijn vastgesteld.”
Het advies van de kunstcommissie wacht nu op een besluit van het college, waar wethouder Robert van Asten (D66) het voortouw in heeft. Peter Bos: “Ik wens hem veel wijsheid toe, want behalve deze kwestie zijn er nog heel veel andere zaken die tot grote beroering leiden in de stad. Tientallen culturele instellingen hebben een negatief advies gekregen en de woede en het onbegrip hierover is momenteel bijzonder groot. De affaire-Walraven maakt het er niet makkelijker op voor de wethouder”.
Hieronder de vragen:
Schriftelijke vragen: Perikelen Adviescommissie Kunstenplan
Indieners: Peter Bos en Nino Davituliani
Datum: 15 mei 2020
Aan de voorzitter van de gemeenteraad,
Volgens een artikel in het NRC van 13 mei 2020 zou een lid van de Adviescommissie Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur benoemd zijn tot directeur van Writers Unlimited.
1. Kent het college het artikel in het NRC?
Ja, het college kent het artikel.
2. Is het juist dat het betreffende lid van de adviescommissie op 29 oktober 2019 door het college is benoemd als kerncommissielid van de adviescommissie met expertise op het gebied van theater?
Dit is juist.
3. Adviesleden van deze commissie worden voor vier jaar benoemd. Voor welke periode is dit commissielid benoemd?
Dit commissielid is op 29 oktober 2019 door het college benoemd, in de eerste instantie voor een periode van vier jaar tot een daaropvolgende adviescommissie wordt geïnstalleerd.
- Is het juist dat het betreffende lid door het bestuur van Writers Unlimited is benoemd tot directeur van Writers Unlimited?
Dit is juist. Zij is per 13 mei 2020 benoemd tot (artistiek) directeur bij Writers Unlimited.
- Is het juist dat Writers Unlimited in het kader van het Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2017-2020 een meerjarige subsidie van € 226.357,00 (peiljaar 2020) ontvangt?
Dit is juist.
- Is het juist dat de adviescommissie heeft geadviseerd om Writers Unlimited voor de periode 2021-2024 een subsidie te verlenen van 250.000,- per jaar?
Dit is juist.
- Het advies van de adviescommissie is gedateerd en gepresenteerd op 24 april 2020. Is dit juist?
Dit is juist.
- Uit het advies blijkt dat het betreffende commissielid op 24 april 2020 nog lid was van de adviescommissie. Is dit juist?
Dit is juist.
- Het betreffende lid zou in februari 2020 gesolliciteerd hebben op de vacature voor artistiek directeur van Writers Unlimited. Is dit juist?
- Wanneer en hoe heeft het commissielid de sollicitatie gemeld?
Antwoord vraag 9 en 10:
Het betreffende lid heeft haar voornemen om te solliciteren op 11 februari 2020 gemeld bij de voorzitter van de Adviescommissie en het secretariaat van de Adviescommissie.
- Op welke wijze is het college op de hoogte gebracht en welke acties heeft het college hier op genomen?
De Adviescommissie is een onafhankelijke Commissie en staat niet in contact met het college. Volgens artikel 7, lid e van het Reglement adviescommissie meerjarenbeleidsplan kunst en cultuur Den Haag 2019 (RIS302782) zijn de voorzitter en ambtelijk secretaris mede verantwoordelijk voor het bewaken van de kwaliteit, de integriteit en het volgen van het vastgestelde beleid van het college en de gemeenteraad van het beoordelingsproces. Op 11 februari 2020 zijn de voorzitter van de Adviescommissie en de ambtelijk secretaris van de Adviescommissie op de hoogte gebracht. Artikel 5, lid 3 van het Reglement: “Het commissielid neemt geen deel aan de behandeling van een aanvraag als hij een functioneel of persoonlijk belang heeft bij die aanvraag”. Dit is nageleefd. Het commissielid is tevens door de voorzitter van de Adviescommissie ontheven van haar rol als tweede lezer van de sector Letteren. Het betreffende commissielid nam geen deel aan de vergaderingen, overleg of informatie-uitwisseling met betrekking tot de portefeuille Letteren. Het lid nam geen deel aan de beoordeling van de sector Letteren in de subcommissievergadering Letteren op 2 maart 2020. Ook nam ze geen deel aan de integrale kerncommissievergaderingen op 25, 30 maart en 6 april 2020 op het onderdeel Letteren (dit wordt verder toegelicht bij beantwoording van vraag 20).
- Was op dat moment het advies van de adviescommissie mbt Writers Unlimited al duidelijk? Zo nee, in welke fase bevond het advies zich?
Nee. Op 11 februari 2020 moest de subcommissievergadering Letteren nog plaatsvinden. Deze vond plaats op maandag 2 maart 2020. Tussen 11 februari 2020 en 2 maart 2020 zijn de leden van de subcommissie Letteren niet samengekomen en was er nog geen sprake van een advies of beoordeling.
- Op 10 mei 2020 publiceerde Writers Unlimited het nieuws dat het betreffende commissielid was benoemd tot artistiek directeur. Volgens art. 4, lid 14 van het Reglement adviescommissie meerjarenbeleidsplan kunst en cultuur Den Haag 2019 hebben de leden van de adviescommissie geen belangen in Haagse culturele instellingen. Vanaf welk moment had het betreffende commissielid volgens het college een belang in Writers Unlimited?
Volgens art. 5, lid 3 van het Reglement neemt een commissielid geen deel aan de behandeling van een aanvraag als hij een functioneel of persoonlijk belang heeft bij die aanvraag. Vanaf het moment dat het commissielid de voorzitter van de Adviescommissie en het secretariaat van de Adviescommissie op 11 februari 2020 informeerde over het voornemen te gaan solliciteren op de functie (artistiek) directeur bij Writers Unlimited is het commissielid door de voorzitter van de Adviescommissie ontheven van haar rol als tweede lezer van de sector Letteren. Het lid nam geen deel aan de beoordeling van de sector Letteren tijdens de later geplande subcommissievergadering Letteren op 2 maart 2020 en ook niet tijdens de integrale kerncommissievergaderingen op 25, 30 maart en 6 april 2020 (dit wordt verder toegelicht bij beantwoording van vraag 20). Het college heeft het commissielid ontslag verleend per 13 mei 2020, het moment waarop het commissielid is benoemd tot artistiek directeur bij Writers Unlimited.
- Is het betreffende lid nog steeds lid van deze adviescommissie? Zo nee, sinds wanneer is zij geen lid meer en waarom?
Het college heeft het commissielid ontslag verleend per 13 mei 2020, het moment waarop het commissielid is benoemd tot artistiek directeur bij Writers Unlimited (RIS305290). Dit is besloten in de eerstvolgende collegevergadering na de bekendmaking van de benoeming (persbericht door Writers Unlimited verzonden op 12 mei 2020).
- Volgens het advies van de commissie zijn tussen september en november 2019 ‘oriëntatiegesprekken’ gevoerd met instellingen die in het kader van het Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2017-2020 subsidie ontvangen. Heeft het betreffende commissielid in het kader hiervan gesprekken gevoerd met Writers Unlimited en Crossing Border? Zo nee, waarom niet?
Het betreffende commissielid heeft deelgenomen aan de oriëntatiegesprekken met zowel Writers Unlimited als Crossing Border. Alle leden van de Adviescommissie voeren samen met de voorzitter kennismakingsgesprekken omdat de leden niet uit het Haagse culturele veld komen. Deze zogenoemde oriëntatiegesprekken zijn bedoeld om kennis te maken met instellingen die in het Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2017-2020 zijn opgenomen. Het feit dat deze gesprekken puur ter kennismaking dienen is aan de start van het oriëntatiegesprek door de voorzitter van de Adviescommissie gemeld aan de desbetreffende instelling.
- De commissie was bij deze gesprekken volgens het advies vooral geïnteresseerd in welk effect het advies van de vorige Adviescommissie Kunst en Cultuur 2017-2020 heeft gehad op de beleidsvoornemens van de instellingen voor de periode 2017-2020 en of en in hoeverre deze voornemens zijn gerealiseerd. Volgens het NRC-artikel heeft het betreffende commissielid op 7 november 2019 een gesprek gevoerd met het bestuur en de directeur van Crossing Border. Ging het hier om een dergelijk oriëntatiegesprek? Zo nee, waarom niet?
Op 7 november 2019 was het commissielid aanwezig bij Crossing Border ten behoeve van het zogenoemde oriëntatiegesprek.
- Het betreffende commissielid was benoemd als kerncommissielid voor de sector Theater. Waarom heeft zij gesprekken gevoerd met instellingen uit de sector Letteren?
Het is gebruikelijk dat kerncommissieleden meelezen met andere sectoren en/of instellingen van andere sectoren dan het eigen specialisme. Het betreffende commissielid is gevraagd om mee te lezen met de sector Letteren als zogenaamde “tweede lezer” (zie voor een verdere toelichting de beantwoording van vraag 20). Dit is de reden dat zij aanwezig was bij de oriëntatiegesprekken met de instellingen die tot de sector Letteren behoren.
- De gesprekken werden volgens het advies per subsector geleid door het verantwoordelijke kernlid dat werd bijgestaan door de adviseurs, de voorzitter van de Commissie en het secretariaat. Welk verantwoordelijk kernlid van de commissie en welke adviseurs waren betrokken bij de gesprekken met Writers Unlimited en Crossing Border?
Bij het oriëntatiegesprek van Crossing Border op 7 november waren de volgende commissieleden aanwezig: Johannes Leertouwer (voorzitter Adviescommissie en kerncommissielid Letteren), Ellen Walraven (kerncommissielid Theater en tweede lezer Letteren) en Mariette Dölle (kerncommissielid Musea en Beeldende kunst en tweede lezer Theater). Bij het oriëntatiegesprek van Writers Unlimited op 11 november waren de volgende commissieleden aanwezig: Johannes Leertouwer (voorzitter Adviescommissie en kerncommissielid Letteren), Mirjam van Hengel (adviseur Letteren) en Ellen Walraven (kerncommissielid Theater en tweede lezer Letteren) en het secretariaat van de Adviescommissie.
- Van deze gesprekken is ten behoeve van de leden van de Commissie een verslag gemaakt. Kan het college de verslagen mbt Crossing Border en Writers Unlimited naar de raad zenden? Zo nee, waarom niet?
Nee, de oriëntatiegesprekken zijn genotuleerd voor intern gebruik van de Adviescommissie.
- Per aanvraag heeft de Commissie een subcommissie samengesteld die uit minimaal drie adviseurs bestond, waarvan tenminste één adviseur uit de kerncommissie die tevens als voorzitter optrad. Tussen medio januari en half maart 2020 zijn alle aanvragen binnen de verschillende subcommissies besproken en van een preadvies voorzien. Wie waren er lid van de subcommissies die de aanvragen van Crossing Border en Writers Unlimited hebben besproken? En is het betreffende lid lid geweest van deze subcommissies en in welke periode?
De adviesleden die de aanvragen van Crossing Border en Writers Unlimited hebben beoordeeld waren: Johannes Leertouwer (voorzitter Adviescommissie en kerncommissielid Letteren), Mirjam van Hengel (adviseur Letteren), Femke van de Wiel (kerncommissielid Educatie), Susanne van Els (kerncommissielid Oude, Klassieke en Nieuwe Muziek), Thomas Smit (kerncommissielid Bedrijfsvoering) en Mavis Carrilho (kerncommissielid Diversiteit en Inclusie). De subcommissie Letteren was gepland op maandag 2 maart 2020. Het betreffende commissielid was hierbij niet aanwezig.
- Op welke datum waren de pre-adviezen van de subcommissie mbt Crossing Border en Writers Unlimited gereed en op welke wijze en in welke vorm zijn deze adviezen uitgebracht?
Tussen 30 maart en 3 april 2020 mochten de instellingen de teksten van de pre-adviezen (zonder conclusie en toekenning van bedragen) checken op feitelijke onjuistheden. Nadat deze instellingsreacties waren verwerkt, werd per sector de pre-adviezen besproken met alle kerncommissieleden tijdens de derde online kerncommissievergadering op maandag 6 april 2020.
Het betreffende commissielid was niet aanwezig bij de besluitvorming over de sector Letteren. Aan het einde van deze vergadering is de kerncommissie zonder het betreffende commissielid tot een integraal advies gekomen. Op vrijdag 24 april 2020 zijn de adviezen openbaar geworden en overhandigd aan het college (RIS305165).
- Door de maatregelingen die de regering heeft genomen wegens de uitbraak van het coronavirus COVID-19 in Nederland, waren de Commissie en het secretariaat genoodzaakt om vanaf eind maart tot half april de plenaire kerncommissievergaderingen online te vervolgen. Daarbij is een integrale afweging gemaakt op grond van de instellingsadviezen uit de overleggen van de subcommissies, die heeft geleid tot de preadviezen van de kerncommissie op instellingsniveau. Is het betreffende lid lid geweest van deze kerncommissie en in welke periode?
Ja, het betreffende lid was lid van de kerncommissie. Sinds de melding van het hiervoor vermelde voornemen tot solliciteren (op 11 februari 2020) heeft het lid echter niet meer deelgenomen aan de gesprekken/vergaderingen waarin de sector Letteren aan de orde kwam. Voor de overige portefeuilles werd het lid per SMS en email kenbaar gemaakt wanneer zij weer kon deelnemen aan de vergadering.
- Op welke datum waren de pre-adviezen van de kerncommissie mbt Crossing Border en Writers Unlimited gereed en op welke wijze en in welke vorm zijn deze adviezen uitgebracht?
Zie beantwoording van vraag 21.
- In hoeverre wijken de pre-adviezen van de kerncommissie af van de preadviezen van de subcommissies mbt Crossing Border en Writers Unlimited?
- Zijn de pre-adviezen van de kerncommissie mbt Crossing Border en Writers Unlimited nadien nog gewijzigd? Zo ja, hoe, waarom en door wie?
Antwoord vraag 24 en 25:
Hier kan het college geen antwoord op geven. Volgens art. 5, lid 6 van het Reglement adviescommissie meerjarenbeleidsplan kunst en cultuur Den Haag 2019 is “Alles wat in een vergadering wordt besproken, strikt vertrouwelijk. Commissieleden doen geen mededelingen aan derden over wat ter vergadering is besproken.”
- Volgens art. 3, lid 1 van het Reglement adviescommissie meerjarenbeleidsplan kunst en cultuur Den Haag 2019 bestaat de adviescommissie uit leden met specifieke expertise ten aanzien van de Haagse culturele sectoren en disciplines en volgens art. 3, lid 2 is binnen de adviescommissie brede kennis aanwezig met betrekking tot de volgende disciplines en sectoren: muziek (oude, klassieke en nieuwe muziek, muziektheater, popmuziek, jazz, wereldmuziek, urban), theater, dans, literatuur, film, beeldende kunst, musea, festivals en door het college vast te stellen nieuwe disciplines of sectoren. Welke commissieleden hadden specifieke kennis van de culturele sector literatuur?
Commissielid Mirjam van Hengel heeft specifieke kennis van literatuur. Zie haar biografie bij collegebesluit 12 maart 2019 (RIS301985).
- Welke commissieleden hebben de aanvragen van Crossing Border en Writers Unlimited beoordeeld?
Zie beantwoording van vraag 20.
- Het college heeft de raad op 8 januari 2019 per brief geïnformeerd over de door het college benoemde Adviescommissie bestaande uit 10 kernleden, waarvan 8 leden zich richten op de kunstdisciplines en 2 leden zich specifiek richten op de thema’s bedrijfsvoering en inclusie. Voor de kunstdiscipline Letteren werd de hr. Johannes Leertouwer benoemd, tevens voorzitter van de gehele adviescommissie. Is dit juist? Zo nee, waarom niet?
Dit is juist.
- In de bijlage bij deze brief wordt de voorzitter van de adviescommissie en adviescommissielid Letteren als volgt beschreven: “Johannes Leertouwer (1959) is violist en dirigent. Hij heeft een breed repertoire en heeft met en voor vele ensembles en orkesten gemusiceerd. Hij is chef-dirigent en artistiek leider van de in 2009 opgerichte Nieuwe Philharmonie Utrecht dat op oude instrumenten musiceert, ook in het 19e-eeuwse en vroeg 20e-eeuwse repertoire. Leertouwer besteedt veel aandacht aan onderzoek naar de historische uitvoeringspraktijk en aan educatie. Sinds 1989 is Johannes Leertouwer als hoofdvakdocent viool verbonden aan het Conservatorium van Amsterdam. Ook verzorgde hij masterclasses en gastlessen in vele landen binnen en buiten Europa. Aan het CvA geeft hij ook lessen “stijl in de praktijk” en sinds enkele jaren is hij als chef-dirigent verantwoordelijk voor de orkestklas, Philharmonic Fridays. Hij is eerste violist van het Narratio Kwartet, dat in het Beethovenjaar 2020 alle Beethoven kwartetten zal uitvoeren.” Heeft het kerncommissielid Letteren de aanvragen van Crossing Border, Writers Unlimited en andere aanvragen op het gebied van literatuur beoordeeld? Zo nee, waarom niet?
Dit is juist.
- Hoe kan het dat een kerncommissielid Letteren blijkens de bijlage geen enkele specifieke kennis en expertise heeft op het gebied van Letteren?
Mirjam van Hengel (adviseur Letteren) heeft de specifieke inhoudelijke kennis en expertise op het gebied van literatuur.
- Is het college met ons van mening dat dit in strijd is met Reglement adviescommissie meerjarenbeleidsplan kunst en cultuur Den Haag 2019? Zo nee, waarom niet?
Nee. De 34 commissieleden (10 kerncommissieleden en 24 adviseurs) die benoemd zijn op 8 januari 2019 (RIS 301544), 12 maart 2019 (RIS 301985) en 11 juni 2019 (RIS 302799) voldoen gezamenlijk aan de gevraagde kennis en expertise van disciplines en gebieden genoemd in artikel 3, lid 1, 4 en 5 van het Reglement adviescommissie meerjarenbeleidsplan kunst en cultuur Den Haag 2019 (RIS 302782).
- Is het college met ons van mening dat de gang van zaken rond de advisering van de aanvragen van Crossing Border en Writers Unlimited zeer onwenselijk is, de schijn van belangenverstrengeling oproept, onprofessioneel is en onderzocht dient te worden? Zo nee, waarom niet?
Het volledige besluitvormingsproces aangaande de advisering is zorgvuldig bekeken. De voorzitter van de Adviescommissie heeft op verzoek van de gemeente een feitenrelaas opgesteld. Hierin heeft hij het besluit over het uitsluiten van deelname van mevrouw Walraven aangaande de portefeuille Letteren, uitgebreid toegelicht. Ambtelijk is dit feitenrelaas getoetst. Hieruit is gebleken dat de procedure zuiver, deugdelijk en conform het reglement van de adviescommissie tot stand is gekomen.
De gehele Adviescommissie staat nog steeds achter het advies. Het college had graag gezien dat de Adviescommissie in de uiteindelijke versie van het advies een beschrijving van de gevolgde werkwijze en ondernomen stappen rondom het betreffende adviescommissielid had opgenomen.
- Het college heeft gesteld dat gezien de gezamenlijke verantwoordelijkheid van rijk en gemeente voor een aantal culturele instellingen het advies zou worden afgestemd met de Raad voor Cultuur. Waarom is hier niets over te vinden in het advies?
Het Advies Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2021-2024 gaat alleen over de gemeentelijke toekenningen. Instellingen die ook een landelijke aanvraag (zogenoemde BIS-aanvraag) hebben ingediend bij het ministerie OCW, krijgen op 4 juni 2020 te horen wat de Raad voor Cultuur de minister OCW met betrekking tot deze aanvragen adviseert. Deze landelijke toekenningen worden tijdens Prinsjesdag op 15 september 2020 vastgesteld. Er heeft gedurende het adviestraject geen overleg plaatsgevonden tussen de Adviescommissie Meerjarenbeleidsplan Kunst en Cultuur 2021-2024 en de Raad voor Cultuur.
Het college van burgemeester en wethouders,
de secretaris a.i., de wnd. burgemeester,
Ilma Merx Johan Remkes